توضیحات:

فصل اول 7
مقدمه: 7
تاریخچه: 8
تقسیمات کشوری 11
بخش‌ها 12
بخش مرکزی 12
بخش کشاورز 12
شهرها 13
شهر شاهیندژ 13
شهر محمودآباد 13
شهر کشاورز 13
دهستان‌ها 14
دهستان‌های بخش مرکزی 14
دهستان صفاخانه 14
دهستان محمودآباد 14
دهستان هولاسو 15
دهستان‌های بخش کشاورز 15
دهستان چهاردولی 15
روستاهای شهرستان شاهین‌دژ استان آذربایجان غربی ایران 16
دهستان 16
روستاهای بخش مرکزی 16
صفاخانه 16
محمودآباد 16
هولاسو 17
روستاهای بخش کشاورز 17
چهاردولی 17
کشاورز 17
فصل دوم 18
تاریخچه ایل ها و اقوام چَهاردُوْلی ها در شهرستان شاهین‌دژ (از طوایف بزرگ لکها) 18
گویش چهاردولی از زبان لکی 19
مردم و زبان 20
آثار باستانی 23
علت نام گذاری رودخانه زرینه‌رود به جغتو (جغاتو): 24
صنايع و معادن 24
صنایع دستی شاهین دژ 25
فرش بافی 25
گلیم بافی و جاجیم بافی 26
مدیا: دست بافته‌های پشمی 27
سایر صنایع دستی 27
امکانات ورزشی و تفریحی 27
جغرافیا 28
کوه‌ها 28
کشاورزی و دام داری 29
وجه تسميه و پيشينه تاريخي 30
مشخصات جغرافيايي 30
آثار باستاني: 30
غارهاي قديمي و تاريخي شاهين دژ : 32
غار روستاي بي بي كندي : 32
غار مابين روستاي جوشاطو عليا و سفلي: 33
چشمه هاي قديمي و تاريخي 34
نحوه پيدايش و منشاء تاريخي و نژادي ، اقوام ساكن در شهرستان: 35
وجه تسميه بخش كشاورز و سابقه تاريخي آن: 38
بخش كشاورزی 38
وجه تسميه و سابقه تاريخي دهستان محمود آباد 39
آداب و مراسم مردمان شاهین دژ: 41
آداب و مراسم ازدواج 41
جشن نامزدي 43
عروسي 45
پختن يك نوع نان روغني 47
1) آداب و رسوم زندگی فردی 52
الف: تولد کودک ((آداب تولد نوزاد )) 52
هنگام تولد: 53
جنسیت نوزاد: 53
نام گذاری : 53
شیردهی: 54
زبان گشودن طفل : 54
ختان: 55
گردشگری: 56
کوه پیر محمد 57
رودخانه زرینه رود 58
فصل سوم 59
مهمترین مشکلات مردم 59
زبان وگویش 60
راه های ارتباطی شهرستان شاهین دژ 60
ضرورت توسعه شبكه راه روستایی شهرستان شاهین دژ 63
بررسي كليات وضعيت تاريخي شهرستان شاهین دژ - قبل و بعد از اسلام وتاريخ معاصر 63
شاهين در دوران اسلامي : 64
شاهين دژ در دوره قبل و بعد از افشاريه 66
ظرف سفالی تاریخی تپه قپان شاهین دژ نماد دهمین گردهمایی باستان شناسی ایران شد 71
فرزندانم مرا دریابید ..... من شاهین دژم 73
اکنون چه باید کرد.؟ 74
دورنمائی از شهر شاهین دژ 75
مصاحبه با كارمند نمونه زن اندرزگاه نسوان شاهین دژ 76
منابع 79



فصل اول 7
مقدمه: 7
تاریخچه: 8
تقسیمات کشوری 11
بخش‌ها 12
بخش مرکزی 12
بخش کشاورز 12
شهرها 13
شهر شاهیندژ 13
شهر محمودآباد 13
شهر کشاورز 13
دهستان‌ها 14
دهستان‌های بخش مرکزی 14
دهستان صفاخانه 14
دهستان محمودآباد 14
دهستان هولاسو 15
دهستان‌های بخش کشاورز 15
دهستان چهاردولی 15
روستاهای شهرستان شاهین‌دژ استان آذربایجان غربی ایران 16
دهستان 16
روستاهای بخش مرکزی 16
صفاخانه 16
محمودآباد 16
هولاسو 17
روستاهای بخش کشاورز 17
چهاردولی 17
کشاورز 17
فصل دوم 18
تاریخچه ایل ها و اقوام چَهاردُوْلی ها در شهرستان شاهین‌دژ (از طوایف بزرگ لکها) 18
گویش چهاردولی از زبان لکی 19
مردم و زبان 20
آثار باستانی 23
علت نام گذاری رودخانه زرینه‌رود به جغتو (جغاتو): 24
صنايع و معادن 24
صنایع دستی شاهین دژ 25
فرش بافی 25
گلیم بافی و جاجیم بافی 26
مدیا: دست بافته‌های پشمی 27
سایر صنایع دستی 27
امکانات ورزشی و تفریحی 27
جغرافیا 28
کوه‌ها 28
کشاورزی و دام داری 29
وجه تسميه و پيشينه تاريخي 30
مشخصات جغرافيايي 30
آثار باستاني: 30
غارهاي قديمي و تاريخي شاهين دژ : 32
غار روستاي بي بي كندي : 32
غار مابين روستاي جوشاطو عليا و سفلي: 33
چشمه هاي قديمي و تاريخي 34
نحوه پيدايش و منشاء تاريخي و نژادي ، اقوام ساكن در شهرستان: 35
وجه تسميه بخش كشاورز و سابقه تاريخي آن: 38
بخش كشاورزی 38
وجه تسميه و سابقه تاريخي دهستان محمود آباد 39
آداب و مراسم مردمان شاهین دژ: 41
آداب و مراسم ازدواج 41
جشن نامزدي 43
عروسي 45
پختن يك نوع نان روغني 47
1) آداب و رسوم زندگی فردی 52
الف: تولد کودک ((آداب تولد نوزاد )) 52
هنگام تولد: 53
جنسیت نوزاد: 53
نام گذاری : 53
شیردهی: 54
زبان گشودن طفل : 54
ختان: 55
گردشگری: 56
کوه پیر محمد 57
رودخانه زرینه رود 58
فصل سوم 59
مهمترین مشکلات مردم 59
زبان وگویش 60
راه های ارتباطی شهرستان شاهین دژ 60
ضرورت توسعه شبكه راه روستایی شهرستان شاهین دژ 63
بررسي كليات وضعيت تاريخي شهرستان شاهین دژ - قبل و بعد از اسلام وتاريخ معاصر 63
شاهين در دوران اسلامي : 64
شاهين دژ در دوره قبل و بعد از افشاريه 66
ظرف سفالی تاریخی تپه قپان شاهین دژ نماد دهمین گردهمایی باستان شناسی ایران شد 71
فرزندانم مرا دریابید ..... من شاهین دژم 73
اکنون چه باید کرد.؟ 74
دورنمائی از شهر شاهین دژ 75
مصاحبه با كارمند نمونه زن اندرزگاه نسوان شاهین دژ 76
منابع 79

 
مقدمه:
شهرستان شاهین‌دژ یکی از ۱۴ شهرستان استان آذربایجان غربی است که در قسمت جنوب شرقی این استان قرار دارد. مرکز این شهرستان شهر شاهین‌دژ می‌باشد. شهرستان شاهین‌دژ از سمت شمال به استان آذربایجان شرقی، از سمت جنوب به استان کردستان، از سمت جنوب غرب به شهرستان بوکان، از سمت شمال غرب به شهرستان میاندوآب و از سمت شرق به شهرستان تکاب محدود می‌گردد:
آخرین آمار قبل از تبدیل به شهرستان، در روزگاران گذشته بخش شاهین دژ یکی از بخش‌های شهرستان مراغه بود و در فاصله مستقیم ۸۵ کیلو متری جنوب شرق مراغه قرار گرفته و از شمال به دهستان آجرلو و دهستان چهاردولی از جنوب به شهرستان سقز از شرق به دهستان احمد آباد و دهستان تکاب از غرب به بخش بوکان محدود می‌گشت. بخش شاهین دژ از دو دهستان به نام دهستان حومه و دهستان گوی آقاج و ۸۱ آبادی بزرگ و کوچک تشکیل و تعداد کل جمعیت با روستا ۱۸،۴۴۰ و روستاهای مهم آن، هاچه سو، هولاسو، قوزلو، محمودآباد و غیره بود.
تاریخچه:
نام اصلی و قدیمی شاهین دژ در زمان اورارتویی‌ها بر اساس مستندات اوکانی و بعدها ساناکا بوده در زمان ساسانی به دلیل موقعیت جغرافیای خواص و طبیعی که مانند دژ طبیعی بود به شاهان دژ(شاه=بزرگان+دژ)نام گذاری شد. ولی پس از مدتی به دلیل رشادتهای فرزندان ان سرزمین در مبارزه با ظلم و جور به شاهین دژ تغییر نام داد و با ورود اسلام به ایر ان صائین قلعه معروف شد، صائین قلعه از ترکیب دو کلمه صائین و قلعه می‌باشد.