توضیحات:
فهرست
چکیده مقاله  
مقدمه :  
مهاجرت:  
علل مهاجرت روستا به شهر:  
مهمترین علل مهاجرت را به طور اختصار می‌توان اینگونه بیان نمود :  
علل اقتصادی :  
علل طبیعی :  
علل اجتماعی و فرهنگی : 
مهاجران روستایی در شهرها  
حاشیه‌نشینی چیست و حاشیه‌نشین کیست؟ (۱۵ )  
انواع حاشیه ها  
الف) حاشیه های درون شهری :  
ب) سکونتگاهای غیر قانونی ( عدوانی):  
علل حاشیه نشینی  
تاریخچه ی حاشیه‌نشینی در مشهد
مقاطع تاریخی حاشیه نشینی در مشهد:  
بررسی دلایل جرایم، آشوبها و خشونت های شهری از دیدگاه اکولوژیکی
ویژگی های مناطق حاشیه نشین  
ویژگی های جمعیتی :  
نوع   جرم  
بعد اجتماعی :  
بعد فرهنگی :  
نوع جرم  
میزان سواد  
بیسواد  
نهضت  
بعد رفاهی :  
نتیجه  
منابع ومآخذ:  
چكيده مقاله
مهاجرت و حاشيه‌نشيني دو پديده به ظاهر متفاوت مي‌باشند كه برآيند يك عامل مشترك بوده و نتايج و تبعات مشابهي  هم بخصوص براي شهرها بدنبال دارد.
مهاجرت كه خود نتيجه ی نابرابري‌هاي مكاني و بي‌عدالتي‌هاي منطقه‌اي مي‌باشد، به دليل ويژگي‌هاي خاص مهاجران و علل مهاجرتشان پيامدهاي منفي متعددي براي شهرها و روستاها بدنبال دارد كه از جمله ی آنها ظهور و گسترش پديده ی حاشيه‌نشيني در شهرهاي بزرگ مي‌باشد.
حاشيه‌نشينان به علت فقر شديد و همه‌جانبه ( اقتصادي ، اجتماعي ، فرهنگي و…) و اعتراض نسبت به وضع موجود و ابراز وجود در شهرها ، اقدام به فعاليت‌هايي مي‌نمايند كه موجب سلب آسايش  شهروندان و امنيت شهرها مي‌گردد.
اين موضوع در شهر مشهد از شدت بيشتري برخوردار بوده و مشكلات زيادي را هم ايجاد نموده است. سرقت‌هاي متعدد ، آدم‌ربايي و آدم‌كشي، قاچاق مواد مخدر ، شرارت ، تجمعات خياباني و… از جمله ی اين معضلات هستند.
  آنچه مسلم است بدون توجه به علل مهاجرت روستاييان و سكنه ي شهرهاي كوچك به شهر هاي بزرگي مانند مشهد، مبارزه با معلول و تلاش براي ساماندهي حاشيه نشيني نتايج ملموس و چنداني نخواهد داشت.
مقدمه :
مهاجرت بي‌رويه به شهرها و گسترش حاشيه‌نشيني در قرن گذشته و قرن اخير از معضلات مهم شهرهاي بزرگ جهان، بخصوص در كشورهاي در حال توسعه مي‌باشد، كه پيامدهاي سياسي، اجتماعي، اقتصادي و امنيتي متعددي به دنبال داشته است.
اين دو پديده جمعيتي و شهري اگر در راستاي هم قرار گيرند و به هم پيوند بخورند، قطعاً مشكلات و پيامدهاي منفي مضاعفي را براي يك جامعه بخصوص شهرهاي بزرگ به دنبال خواهند داشت.
از آنجايي كه علل حاشيه‌نشيني رانمي‌توان خارج از چارچوب علل مهاجرت ـ بخصوص مهاجرت روستا به شهر ـ بررسي كرد، مي‌بايستي آنها را به طور توأمان مطالعه نمود. چرا كه از يك طرف عوامل دافعه (Pushfactors)  در روستا موجب تخليه اين واحدهاي جمعيتي و مولد مي‌گردد و از طرف ديگر عوامل جاذبه (Pull factors)  آنها را به سوي شهرها كشانده و سربار جامعه شهري مي‌نمايد.
براي بررسي نقش اين فرآيند در مسائل شهري و بخصوص امنيت اجتماعي شهرها لازم است دلايل مهاجرت، تيپ مهاجران و خصوصيات آنها و همچنين وضعيت مناطق حاشيه‌نشين شهرها و ساكنان آنها مورد توجه قرار گيرند. چرا كه بخش اعظم بزهكاري ها، جرم هاي مشهود و نامشهود و جناياتي كه در اين كانونهاي جمعيتي اتفاق مي‌افتد و يا ساكنان آنها در سطح جامعه مرتكب مي‌شوند، ناشي از ساختار فيزيكي، فرهنگي، جمعيتي و اقتصادي اين نواحي و ساكنان آنها مي‌باشد.
حاشيه‌نشينان داراي وضعيت اجتماعي و اقتصادي نامناسبي بوده و بندرت جذب ساختارهاي مدرن شهري مي‌شوند. برداشت‌ها و روحيات  خود آنها، نحوه برخورد و رفتار شهروندان ديگر با آنها، عدم توجه مسئولان سياسي و خدماتي شهرها به آنها، موجبات ايجاد روحيه ي عصيان‌ورزي و حس انتقام در آنها شده كه خود را به صورت رفتارهاي نابهنجار و مشكل‌آفرين بروز مي‌دهد.
بررسي نظريات مربوط به پاتولوژي شهري ( آسيب‌شناسي شهري ) و اكولوژي جرايم شهري و خشونت ها و ناآراميهاي شهري و انطباق آنها بر حاشيه ي شهر مشهد مبين ارتباط مستقيم بين ويژگيهاي مهاجر و حاشيه‌نشين با بزهكاري و كاهش ضريب امنيتي شهرها مي‌باشد.
 مهاجرت:
« مهاجرت جابجايي بين دو واحد جغرافيايي يا به عبارت ديگر ترك يك سرزمين و اسكان در سرزمين ديگر است.»(1)
حركات مكاني جمعيت يا مهاجرت يعني « تغيير محل اقامت معمولي از يك نقطه جغرافيايي به نقطه ديگر» (2) كه مي‌توان آن را از نقطه نظرات مختلف تقسيم‌بندي نمود مانند: فاصله مبدأ تا مقصد، طول مدت اقامت در محل جديد، عبور از مرزها و …
از نظر عبور از مرزها مهاجرت ها يا « بين‌المللي » و يا « داخلي » هستند، كه هركدام به نوعي مي‌تواند زمينه‌ساز مشكلاتي در مقصد باشد. در اين بين هجوم آوارگان كشورهاي مجاور ـ مانند آوارگان افغاني ـ و مهاجرت روستا به شهر در داخل يك كشور مشكلات و تبعات بيشتري دارند.
مهاجرت به عنوان يك پديده اجتماعي مي‌تواند نشانه ي پويايي و تحول جامعه باشد و موجب ترقي و پيشرفت شود، همانطور كه پيرمن عقيده دارد كه: « هجرت روستايي نه تنها انحطاط‌آور نيست بلكه مترقي نيز هست».(3)اما مهاجرت هاي بي‌رويه و بدون برنامه كه نتيجه ي اجراي سيساست هاي غلط دولت ها و نابرابري‌هاي شديد مكاني مي‌باشد، اثرات مخربي بر پيكر روستاها و شهرها وارد آورده و فضاهاي جغرافيايي را از حركت و پويايي باز مي‌دارد.(4)
علل مهاجرت روستا به شهر:
براي هر حركت كه منجر به مهاجرت و در نهايت سبب حاشيه‌نشيني مي‌شود مي‌توان عوامل مختلفي را ذكر نمود كه در بين آنها دو عامل اساسي « دفع‌كننده» و « جذب‌كننده» اهميت بيشتري دارند.      (لوئيس‌ـ‌1982)
مايكل تودارو تصميم به مهاجرت از روستا به شهر را تابع دو متغير اصلي «جذب و دفع» مي‌داند:
1- تفاوت فاحش درآمد شهر و روستا(دافعه)
 2- احتمال دستيابي به نوعي اشتغال در شهر(جاذبه)
به نظر تودارو يك روستايي در برابر امكان بيكاري در شهر و يا روستا، بيكاري در شهر را برمي‌گزيند چرا كه چشم‌انداز آينده شهر روشن‌تر از روستا مي‌باشد.(5)
صاحب‌نظران رشته‌هاي مختلف، علت هاي زيادي را براي اين فرايند شوم برشمرده‌اند كه همه ي آنها به نوعي مكمل همديگر بوده و تنها زواياي ناخوشايند از بين‌رفتن تدريجي روستاها را به تصوير مي‌كشد. انگيزه‌هاي اقتصادي، فرهنگي، رواني و عاطفي، طبيعي، اداري، سياسي و حكومتي، جهاني و غيره كه به برخي اشاره خواهد شد.
نظريات اقتصادي مهاجرت بيشتر بر تفاوت شاخص هاي اقتصادي مانند سطح درآمد، اشتغال، تفاوتهاي مكاني و… تأكيد دارند.
از ديدگاه اكولوژيكي و در تحليل اكولوژيكي ـ جغرافيايي مهاجرت، عوامل اكولوژيكي روستا (آب و خاك و…) و موضع جغرافيايي روستا  مؤثر مي‌باشند كه حتي بر عوامل اقتصادي هم تأثير زيادي دارند.(6)   
نظريه وابستگي، مهاجرت را امري اجباري مي‌داند كه بر اساس عدم توسعه يك محيط نسبت به محيط ديگر و وابستگي‌ بخش غير سرمايه‌داري به سرمايه‌داري بوجود مي‌آيد. مهاجرت از يك طرف معلول توسعه ي نابرابر و از طرف ديگر عامل گسترش و تعميق آن مي‌باشد. اين نظريه مهاجرت روستا به شهر را نتيجه ي نابرابري هاي ساختي و مكاني بين بخشهاي جامعه مي‌دانند.(7)
متأسفانه رشد وابسته و ناموزون اقتصاد كشور ايران در دهه‌هاي گذشته، در قالب نظام « مركز ـ پيرامون » و سياستهاي نادرست اقتصادي، اجتماعي و حتي سياسي كه متأسفانه تا به امروز هم با تفاوتهايي ادامه دارد، موجب رشد قطبهاي شهري به قيمت افول مناطق روستايي شده است. اين روند نامعقول منجر به عدم تعادل بين مناطق كشور بخصوص شهرها و روستاها شده است. بروز جنگ و نابساماني هاي اوايل پيروزي انقلاب اين نابرابري ها را تشديد نموده و موجب جابجايي و انتقال منابع اقتصادي و نيروي انساني از نواحي محروم به نواحي برخوردار، بصورت مهاجرت هاي فصلي، كوتاه‌مدت و دائم شده است