طراحی سیستم برنامه ریزی وکنترل تولید

چکیده:
____________

           هدف ازاین تحقیق، بررسی امکان بکارگیری سیستم های خبره دربرنامه ریزی وکنترل تولید با توجه به شرایط عملیاتی شرکتهای تولیدی داخلی می باشد.
برای دستیابی به این هدف مراحل زیرطی شده است:
1.    مطالعه وبررسی مفاهیم وعملکرد برنامه ریزی وکنترل تولید.
2.    مطالعه وبررسی مفاهیم وعملکرد سیستمهای خبره.
3.    مطالعه وبررسی عملکرد شرکتهای نمونه تولیدی برای آشنایی با ماهیت برنامه ریزی وکنترل تولید در این شرکتها.
       در فصل اول این تحقیق،به تولید دسته ای وبرنامه ریزی وکنترل درآن پرداخته شده است.دراین زمینه به ترتیب موضوعات هدف و تعریف برنامه ریزی وکنترل تولید ، سازمان و تشکیلات بخش برنامه ریزی   وکنترل تولید،تأثیر سیستم برنامه ریزی وکنترل تولیدبرهزینه های سازمان وکلیات برنامه ریزی وزمانبندی شامل برنامه ریزی بلند مدت ،میان مدت وکوتاه مدت شرح داده شده ودرپایان نیز عوامل ارزیابی عملکردسیستم برنامه ریزی وکنترل تولید مطرح شده اند.
     درفصل دوم که به معرفی سیستمهای خبره می پردازد،تعاریف ومفاهیم این سیستمها مورد بحث قرار گرفته است.در این زمینه ابتداء جایگاه سیستمهای خبره در شاخهء اصلی تر علم هوش مصنوعی و تعاریف کلی مربوط به این دو مقوله مطرح شده است و به دنبال ان کاربرد سیستمهای خبره ،مشخصات این سیستمها و اجزاء ان مورد بحث قرار گرفته است.اجزاء اصلی که در این جا مورد بحث قرار     گرفته اند عبارتند از :پایگاه دانش،موتور استنباطی،امکانات دستیابی به دانش و امکانات تفسیرگر.
    



  در فصل سوم این تحقیق به روشهای برنامه ریزی و کنترل تولید درصنعت نمونه می پردازد.شرکتهای تولیدی که مورد مراجعه قرار گرفته  عبارتند از:شرکت اتمسفر (سهامی عام).انتخاب این شرکت بصورتی انجام شده است که جنبه های کلی عملکرد شرکت تولیدی را پوشش می دهد.
       فصل چهارم تحت عنوان سیستم خبرهء برنامه ریزی و کنترل تولید ارائه شده است که به طرح یک سیستم خبرهء برنامه ریزی وکنترل تولید بر اساس مفاهیم حاصل از فصل های قبلی می پردازد.در این


زمینه ابتدا طرح سیستم شامل شناسایی موقعیت تحت مطالعه،انتخاب ناحیهء تصمیم گیری،و تمرکز مطالعات در یک ناحیه تخصصی،مورد بحث قرار گرفته و به دنبال ان چگونگی عملکرد و چگونگی فرایند تصمیم و عوامل کیفی موثر بر تصمیم بررسی شده است.  
     درپی این مطالب مواردمربوط به مراحل تهیه برنامه تولید ارائه شده است.ابزارهای تجزیه وتحلیل
کمی و اطلاعات مورد نیازسیستم خبره برنامه ریزی وکنترل تولید ،مطالب دیگری است که دراین فصل موردبررسی قرارگرفته اند.وآخرین قدم دربرپایی سیستم خبره تعریف مسئله می باشد
        فصل پنجم به معرفی یک سیستم خبره نمونه برنامه ریزی وکنترل تولیدبراساس طرح ارائه شده درفصل چهارم اختصاص دارد.دربخش انتهایی این فصل مستندات سیستم خبره شامل پیشنهادسیستم ،شرح نمونه اولیه،دیاگرام وابستگی هاونمودارهای تصمیم مورد استفاده سیستم رانامبرده شده است.
دربخش زمینه نمونه ای ازنمودارOPC ولیست مواد لازم برای یک محصول نمونه را نمایش می دهیم.



 فهرست                                                                                                     صفحه
--------------                                                                                          ------------
مقدمه                                                                                                           7 
 
  فصل اول                                                                                                   
   تولید دسته ای :برنامه ریزی کنترل                                                                     11
    1- 2 هدف وتعریف برنامه ریزی و کنترل وتولید                                                   14 
       1- 2- 1- سازمان وتشکیلات بخش برنامه ریزی وکنترل تولید                                 14 
    1- 3 تأثیر سیستم برنامه ریزی وکنترل تولید برهزینه های تولید                                  16 
    1- 4 کلیات برنامه ریزی وزمانبندی                                                                  16 
    1- 5 عوامل ارزیابی عملکرد سیستم برنامه ریزی وکنترل تولید                                  20 
    1- 6 نتیجه گیری                                                                                       20 
 
 فصل دوم
  سیستمهای خبره                                                                                           22 
    2- 1 کاربرد سیستمهای خبره                                                                         23  
    2- 2 مشخصات سیستمهای پشتیبانی خبره                                                           24 
    2- 3 اجزای سیستم خبره                                                                              25
      2- 3- 1 پایگاه دانش                                                                                 27
      2- 3- 2 موتور استنباطی                                                                           29
      2- 3- 3 امکانات تفسیرگر                                                                          30
    2- 4 نتیجه گیری                                                                                      32 

 فصل سوم
  روشهای برنامه ریزی وکنترل تولید درصنعت نمونه                                                34
    3- 1 تاریخچه وفعالیت کارخانجات اتمسفر                                                         35
    3- 2 معرفی محصولات شرکت                                                                     36
    3- 3 معرفی کارگاه های تولید                                                                      37
    3- 4 اهمیت محصولات                                                                             38




 فهرست                                                                                                     صفحه
--------------                                                                                          ------------

      3- 4- 1 شرح پروژه های شرکت اتمسفر                                                        38
    3- 5 عملکرد برنامه ریزی وکنترل تولید                                                           40
    3- 6 سطوح برنامه ریزی تولید                                                                     41 
    3- 7 برنامه ریزی وکنترل تولید ازدیدگاه شرکت                                                  41
    3- 8 نکات قابل توجه دربرنامه ریزی تولید                                                        43
    3- 9 کنترل تولید                                                                                      43
    3- 10 روش عملی کنترل تولید                                                                      45
    3- 11 شرح اطلاعات وجریان فرمها                                                               46
    3- 12 حرکت فرمها                                                                                  47
    3- 13 نتیجه گیری                                                                                    50 

 فصل چهارم
  سیستم خبره برنامه ریزی وکنترل تولید                                                               51
    4- 1 عوامل مؤثر برتصمیم گیری                                                                  52
    4- 2 مراحل تهیه برنامه تولید                                                                       54
    4- 3 ابزارهای تجزیه وتحلیل کمی                                                                 55
      4- 3- 1 نیازهای اطلاعاتی سیستم خبره برنامه ریزی وکنترل تولید                         55
        4- 3- 1- 1 اطلاعات موردنیازروش MRP                                                  55
        4- 3- 1- 2 اطلاعات تکمیلی سیستم خبره                                                    58
    4- 4 ملاحظات دیگردرمورد برنامه ریزی (برنامه ریزی صریع وضمنی)                  61
    4- 5 تعریف مسئله                                                                                  62

 فصل چهارم
  نتیجه گیری وجمع بندی وپشتیبانی برای حرکتها بعدی                                             66
 



فهرست                                                                                                     صفحه
--------------                                                                                          ------------
    5- 1 بررسی سیستم خبره وپیشنهادات                                                             67
      5- 1- 1 توانایی های سیستم                                                                      67
      5- 1- 2 موارد لازم جهت تکمیلی سیستم                                                       68
    5- 2 پیشنهاداتی برای شرکت                                                                      68
 
منابع ومأخذ                                                                                               69

پیوست ها                                                                                                 70 
مقدمه



برنامه ریزی وکنترل تولید،سیستم خبره ،سیستم خبره برنامه ریزی وکنترل تولید

     شاید از زمانی که بشر خلق شد،برنامه ریزی نیز تولدیافت.به عبارت ساده برنامه ریزی عبارت است ازتعیین تربیت ونحوهانجام کارها.
     برنامه ریزی تولید نوع خاصی ازبرنامه ریزی است که برآن است تاهزینه های تولیدی رااز طریق تعیین ترکیب بهینه منابع،کاهش دهد.واژه منابع ،یک عنصر کلیدی دراین تعریف است. کلیه عوامل مورد نیاز تولید مانند نیروی انسانی،ماشین آلات،مواد اولیه،فضای مورد نیاز،سرمایه وغیره رابه عنوان منابع می شناسیم. ازیک دیدگاه می توان برنامه ریزی تولید را با برنامه ریزی نحوه استفاده از منابع معادل دانست.
     زمان یکی دیگر از عوامل مهم وکلیدی در برنامه ریزی تولید است. به دلیل وابسته بودن فعالیتهای تولیدی به مصرف وهمچنین وابسته بودن مصرف به زمان ،معمولاً تعیین زمان تولید،یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی تولید می باشد.
     استفاده از عامل برنامه ریزی بدون پرداختن به کنترل، کاری بیهوده وعبث است.هدف کنترل مقایسه نتایج حاصل از اجرای برنامه با یک شاخص از پیش تعیین شده، برای ارزیابی توان ومیزان دستیابی برنامه به اهداف از پیش تعیین شده خود می باشد. از طرف دیگر عامل کنترل می تواند به عنوان بازخور،اطلاعات مورد نیاز بخش برنامه ریزی را در جهت تصحیح وتنظیم حرکت آتی،تهیه کند.
     سیستم های خبره 1 (پایگاه های دانش 2 ) سیستم های کامپیوتری هستند که سعی برتقلید روش استنباطی و نتیجه گیری انسان در برخورد با یک مسئله خاص ویا دسته ای از مسائل مشابه ، دارند.توان
 
________________________________________
1-Export   Systems.
2-Knowledge   Base.
طراحی سیستم خبره برنامه ریزی وکنترل تولید
________________________________________

این سیستم ها بستگی به درجه پیچیدگی وگستردگی آنها دارد.طبق این تعریف می توان سیستم خبره برنامه ریزی وکنترل تولید را سیستم  کامپیوتری دانست که به فعالیتهای برنامه ریزی وکنترل درچهارچوب
مسائل تولیدی می پردازد وروش مورد استفاده آن مشابه روشی است که یک فرد خبره درامربرنامه ریزی وکنترل تولید در پیش می گیرد.
     قبل از ادامه بحث،لازم است مرزیندی قابل قبولی از واژه ها ومفاهیم ارائه شده در مقدمه بحث ارائه گردد. این بحث برای معرفی اجمالی «سیستم خبره برنامه ریزی وکنترل تولید» مطرح شده است.
هر یک از کلمات بکار برده شده در این عنوان ماهیت خاصی راباخود به همراه دارند وممکن است ترکیب آنها با یکدیگر معانی مختلفی رالقاء کند.برای جلوگیری از اختلاف دیدگاه ها توضیحات زیر لازم است:
 سیستم های خبره دارای انواع مختلف می باشندکه با توجه به روش جمع آوری و ذخیره وپردازش اطلاعات ،توانمدی های مختلفی دارند. جمع آوری اطلاعات می تواند بصورت آنی 1 ویا تأخیری 2 باشد.مسلِِِِِِِّم است که سیستم خبره متکی به روش همزمان جمع آوری اطلاعات دارای توان بیشتر و دقت بالاتر در ارائه نتایج می باشد.
     روشهای ذخیره دانش و یا به عبارت دیگرروشهای قرار دادن دانش در فایلهای کامپیوتری یکی دیگر از مشخصات سیستم های خبره می با شد.بطور کلی برای این منظور از دو روش قاعده ای 3 ( اگر- آنگاه) وچهارچوب (ساختار یافته 4 )استفاده می شود.روش اول آسانتر وروش دوم کاملتر وقوی تر وبالطبع پیچیده تر است.
پردازش اطلاعات یا به عبارت دیگر فرآیند نتیجه گیری 5 مشخصه دیگر سیستم های خبره است.دو روش عمده پردازش اطلاعات عبارت است از :روش زنجیره ایی رو به جلو 6 که از اطلاعات موجود به نتایجی می رسد و روش زنجیره ای رو به عقب 7 که با داشتن اهداف سعی بر یا فتن شواهدی برای برآورده شدن شرایط وقوع هدفها دارد. انتخاب یکی از این روشها بستگی به طبیعت مسئله تحت بررسی دارد.
________________________________________
1- On – Line.
2- Off- Line.
3- Rule  - Base(IF- THEN).
4- Frame  Based (Structured).
5- Reasoning  Process.
6- Forward  Chaning.
7- Backward  Chaning.
طراحی سیستم خبره برنامه ریزی وکنترل تولید
________________________________________

سیستم خبره مورد استفاده در این بحث،سیستم خبره ای است که اطلاعات ان به صورت تاخیری جمع اوری شده و از روش قاعده ای برای نگهداری اطلاعات(نمایش دانش)استفاده می کنند.و همچنین روش زنجیره ای رو به عقب را برای نتیجه گیری،مورد استفاده قرار می دهد.
برنامه ریزی و کنترل مورد نظر در این بحث نیز ماهیت مخصوص به خود را دارد.هنگامی که از برنامه ریزی تولید نام برده می شود،بطور بلقوه می توان برنامه ریزی تمام فعالیت های تولیدی را در نظر داشت.این فعالیت ها شامل مواردی از قبیل:برنامه ریزی مواد،برنامه ریزی تعمیرات،برنامه ریزی منابع مالی،برنامه ریزی نیروی انسانی،برنامه ریزی توسعه،برنامه ریزی تبلیقات،برنامه ریزی فعالیتهای اموزشی و غیره می باشند.هر یک از برنامه ریزی های ذکر شده نیز دارای سطوح مختلف می باشد،به عنوان مثال برنامه ریزی مواد می تواند شامل برنامه ریزی بلند مدت،برنامه ریزی جامع،برنامه ریزی میان مدت و برنامه ریزی اجرایی باشد. مقولهء کنترل نیز دارای همین پیچیدگی و اشتراک مفاهیم می باشد.انچه از برنامه ریزی در این بحث مورد نظر است،برنامه ریزی مواد در سطح کارگاه و براتی سیستم های تولید دسته ای چند محصولی می باشد.
یکی دیگر از دیدگاه های این تخقیق پرداختن به وضعیت فعلی تولید و برنامه ریزی تولید در کشور و ارائه سیستمی متناسب با شرایط فعلی کشور و مطرح کردن پیشنهاداتی در رابطه با روش برنامه ریزی تولید در کارگاه می باشد.بنوعی می توان گفت این دیدگاه ترسیم کننده خط کلی حرکت در این تحقیق است.ضرورت چنین دیدگاهی ازآنجا ناشی می شود که هدف این تحقیق گشودن گره ای ازمشکلات کشور وارائه راهی برای انجام فعالیتهای تولیدی وافزایش نسبی بهره وری دراین سیستمها می باشد.
کاملا ًمشهود است که کامپیوتر جایگاه خودرا درتمام سیستمهای اجتماعی به بشرتحمیل کرده وگریزی ازآن نیست. آنچه که باید ازآن گریزان بود،منفعل شدن دربرابرموج قدرتمند کامپیوتر است. کامپیوتر را می توان مانند سیلابی دانست که درصورت مهارنشدن اثرات زیانباری درپی خواهد داشت.اولین اثر آن را می توان مقاومت در برابراستفاده ازکامپیوتر به دلیل تجربه های شکست خورده قبلی دانست .باید توجه داشت که اصولا ً سیستمهای کامپیوتری سیستمهای گرانقیمتی هستند (خصوصا ًنرم افزارها)و شکست در چنین سرمایه گذاریهای می تواند منابع مالی مؤسسه را شدیدا ً متأثر کند.
انتخاب حوزه عمل وروشها دراین تحقیق با توجه به مطالب فوق انجام شده وامید است راهگشایی برای تحقیقات بعدی دراین زمینه باشد.