سير تحول وتطور نقوش محرابی

فصل اول

مقدمه و بيان مساله (1-1
پيشينه تاريخي تحقيق (1-2
فصل دوم : مواد و روشهای تحقیقفصل دوم : مواد و روشهای تحقیق

1-2) نوع و روش تحقیق
2-2) فرضیه تحقیق
3-2) اهداف تحقیق
فصل سوم : یافته های تحقیق
1-3) معانی محراب در فرهنگهای لغت فارسی و عربی
2-3) محراب در ادبیات عرفانی
3-3) تقسیم بندی کلی در مورد منشا پیدایش نقوش محرابی
4-3) پوست حیوانات
5-3) محرابی در اسلام و رابطۀ آن با مهرابه ها
1-5-3) محرابهای اولیه
2-5-3) نقش محراب در مساجد و دیگر اماکن مذهبی
3-5-3) مشهورترین محرابهای جهان اسلام
4-5-3) محراب در معماری اسلامی
6-3) محراب کلیساها و وجه تشابه و تفاوت آنها با محراب مساجد
7-3) محراب در آئین مهری
1-7-3) مهرابه در آئین مهر
2-7-3) شکل مهرابه ها
3-7-3) تمثیل کشتن گاو
4-7-3) بررسی نقش غار در آئین میترا
5-7-3) مهرابه های ایران
8-3) رنگ در محراب
9-3) کتیبه های تزئینی محرابها
10-3) ارتباط نمکدانهای عشایری ایران و نقش محراب و انعکاس نقوش شبیه به آن بر روی انواع تاچه های بختیاری
11-3 ) قاليهاي محرابي
1-11-3)طرح محرابي ستوندار
2-11-3) طرح محرابي قنديلي
3-11-3) طرح محرابي درختي
4-11-3) طرح محرابي گلداني
5-11-3) طرح محرابي دورنما
6-11-3) طرح سجاده اي (طرح سجاده شاه عباسي)
7-11-3) تفاوت قاليچه هاي طرح سجاده اي با قاليچه هاي سجاده
8-11-3) طرح محرابي هزار گل (گل و بوته دار)
9-11-3) طرح محرابي باغي (محرابي چهارباغ)
10-11-3 ) طرح محرابي گنبدي (گنبددار)
11-11-3) طرح محرابي ترنجي (ترنج دار)
12-11-3) طرح محرابي تصويري (تصويردار)
13-11-3) طرح گلداني حاج خانمي
14-11-3) طرح دو محرابه
15-11-3) طرح سجاده چند محرابه (3،5،7 يا 9 محراب)
12-3) نمونه هایی از محرابهای مختلف ( عکس )
13-3) طرح محرابي و سجاده ها در مناطق مختلف
14-3) محرابی در مناطق مختلف
15-3 ) نقش ناظم
16-3 ) نماد در قالي
1-16-3 ) نماد سرو
2-16-3 ) نماد شجره الاخضر
17-3 ) چند نمونه از قاليهاي محرابي موزة فرش
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل یافته ها
فصل پنجم : پیشنهاد و جمع بندی
چکیده تحقیق

در این تحقیق در ابتدای امر سعی بر آن شده تا معنی و مفهوم محراب در فرهنگهای لغت و همچنین جایگاه آن در ادبیات عرفانی ارائه شود . در مرحله بعد تقسیم بندی های مختلف و نظریاتی که در مورد ریشه محراب و منشا پیدایش این نقش می باشد مورد بررسی قرار گرفته و در مورد هر کدام توضیحات لازم ارائه شده است ؛ به عنوان مثال در مورد محرابی در اسلام پس از عنوان نظریه ، به موضوعاتی از قبیل محرابهای اولیه ، نقش محراب در مساجد ، مشهورترین محرابهای جهان اسلام ، محراب در معماری اسلامی و ... اشاره شده است ؛ و یا در مورد نظریه محراب و مهرابه پس از توضیح ارتباط محراب با مهرابه های آئین مهری ، به توضیح در مورد شکل مهرابه ها ، تمثیل کشتن گاو ، مهرابه های ایران و ... پرداخته شده است .
پس از بررسی ارتباط نمکدانهای عشایری ایران با نقش محراب ؛ طرحهای مختلف محرابی را به همراه عکسهای مربوط به آن شرح داده ایم ؛ و در انتها نیز علاه بر بررسی نماد در قالیهای محرابی و جانمازی ، به بررسی چند نمونه از قالیهای محرابی موجود در موزه فرش پرداختیم .
با امید به اینکه تحقیق حاضر مورد توجه قرار بگیرد .

مقدمه و بيان مساله (1-1

طراحی سنتی ایران اساساً پيش از تاريخ يعنی پيش از پيدايش خط – شکل گرفته است .می دانيم که بشر طراحی را از مرحله غار نشينی آغاز کرده است ، دوره ای که سنگ ساده و نتراشيده را به عنوان ابزار به کار می برد ، اما انسان این دوره دارای ره آوردهای مهم فرهنگی است که در نقش پردازی او اثر گذاشته است . همچنين دوره های نوسنگی ، مفرغ تا آهن هر يك برای انسان یا در هر دوره ای انسان برای ما دارای ره آوردهای مشخصی است که بايد شناخته شود ، زيرا در هر يك از دوره ها به حسب وضع اجتماعی و اقتصادی انسان ، دسته ای از نقشها آفريده شده است . گذشته از اين ، اعتقادات انسان در هر دوره هم باعث پيدايش نقشه هائی شده است که بايد به آنها پرداخت .
عمده مبانی طراحی سنتی ايران مذهبی است ، اما پيش از رسيدن به آن مبناها بايد گفت که حتی نخستين نقشهائی هم که انسان کشيد ،بنيان مذهبی دارد ؛ يعنی به طور عمده جادوئی است . هر گونه باور به نيروئی بيرون از طبيعت يا ماوراء طبيعت ، بنيانی برای مذهب است ، ولو اين که ما امروز آن گونه باورها را جزو مذهب نشماريم . مثلاً جادوگری کاری کاملاً مذهبی است و اتفاقاً همه نقاشيهای آغازين انسان هم دارای بنياد جادوئی است ، زيرا از آن جهت نقش گاو وحشی يا گوزن را به ديواره غار کشيده اند که به آن تيراندازی کنند ، چه انسان باور داشت که اگر تصوير چيزی را تسخير کند ، خود آن را هم تسخير خواهد کرد . جای تير روی نقاشي های درون غارها اندک نست . نقش کوه ، آب ، رقص مذهبی ، نمادهای آ ب ، گياه ، حيوان و چهره ، عمده ی دست ساخته های نقش دار کهن – مثل سفال – را انباشته است . حتی بعد ها و در دوره تمدنهای پيشرفته نقشهای مذهبی بر انواع ابزارها و وسائل زندگی انسان ديده می شود . برای مثال تصوير کوزه ای را می بينيم که از مرو کشف شده است و روی آن آئين سوگ سياوش ، که در واقع آئين عزای خدای نباتی است ، ديده می شود . البته نقشهای صرفاً تزئينی هم از زمانهای دور بر ابزارها و وسائل ديده می شود