مقايسه گلستان سعدي و بهارستان جامي

فهرست مندرجات رساله
1-    چکیده رساله  ................................................................................................................... 9
2-    پیشگفتار ........................................................................................................................ 10
بخش اول :      انواع نثر در بستر تاریخ ادبیات ( قرن چهارم تا قرن نهم هـ .ق ) ..... 13-26
1-    مقدمه....................................................................................................................... 13-14
2-    فصل اول                      1- چگونگی شکل گیری نثر مرسل اول ..................................... 15
                                                 2- چگونگی شکل گیری نثر مرسل دوم ..................................... 15
                                          3- ویژگیهای نثر مرسل اول و دوم ............................................... 16
                                               
3-    فصل دوم                     1- چگونگی شکل گیری نثر فنی در بستر تاریخ ادبیات ............... 17          
                                                
                                         2- تقسیم بندی نثر موزون به دو دسته                                    
                                                     
                                         3- ویژگی های نثر موزون مرسل  ................................................. 18
                                         4- ویژگی های نثر موزون فنی ............................................... 18-19
                                         5- دیدگاه نثر نویسان درباره نثر موزون فنی ............................ 19-20


4-    فصل سوم                   1- نثر فارسی قرن هفتم و هشتم در بستر تاریخ ادبیات.............. 21-22
                                        2- جایگاه نثر فارسی در قرن هفتم و هشتم .....................................23
                                        3- امتزاج نثر موزون مرسل و فنی در قرن هفتم در گلستان سعدی .. 24










 
1- مقدمه ......................................................................................................................................30
2- فصل اول           1- بحث لغوی مقامه  ..................................................................................... 31
                               2- مقامات در معنی اصطلاحی  ..................................................................... 32
                               3- ویژگی های مقامه ..............................................................................33-34

3- فصل دوم           1- گلستان و مقامات  ...............................................................................35-37
                                2- وجوه اشتراک گلستان با مقامات  ......................................................38-40
                                3- وجوه اشتراک گلستان با مقامات  « جدال سعدی با مدعی » و « مقدمه کتاب » 
                                4- وجوه اختلاف گلستان و مقامات   .....................................................41-42

4- فصل سوم          1- مقامات حمیدی  .................................................................................43-44
                                2- ارزش مقامات حمیدی در نثر فارسی   ................................................44-45
                                3- مقایسه گلستان سعدی و  مقامات حمیدی  ..........................................46-49

 بخش سوم :            مقایسه ویژگی های سبکی گلستان و بهارستان  ....................... 53-70


2- فصل اول             1-  ویژگی های سبکی گلستان سعدی   ..................................................53-57
                                2- ویژگی های سبکی بهارستان جامی   ..................................................58-60




3- فصل دوم             مقایسه ویژگی های سبکی گلستان و بهارستان    


بخش چهارم :                     مقایسه حکایت های گلستان و بهارستان ............ 73-103
1- مقدمه    ..............................................................................................................................73
2- بررسی بابهای گلستان و بهارستان از لحاظ وجوه اشتراک و افتراق   ................................73-74
3- تشابه موضوع و مفهوم در حکایت اسکندر مقدونی   .....................................................74-75
4- تقسیم بندی حکایات گلستان و بهارستان               1- در سیرت پادشاهان .......................... 76-84 
به شش دسته اصلی از جهت اشتراک و افتراق              2- عشق و جوانی  ................................85-91
 موضوع ،  شیوه سبک و بلاغت                                3- در آداب صحبت ..............................92-95                                                               
 4- سلامت و سلامتی   ..............................96-98
 5- بخشش و بخشندگی  .........................99-101
  6- قناعت  ............................................102-103

بخش پنجم :        بررسی آیات ، حدیث و اشعار در گلستان و بهارستان ........... 107-134
1- مقدمه ................................................................................................................................... 107
2- بررسی آیات قرآنی در گلستان                    1- تاکید مطلب   ........................................108-114
                                                                     2- بار معنایی  .....................................................115
3- بررسی آیات قرآنی در بهارستان                  3- تاکید مطلب  .........................................116-117
                                                                      4- بار معنایی  .....................................................118
4- بررسی احادیث گلستان                               1- تاکید مطلب   ........................................119-120
                                                                       2- بار معنایی  ـــــ
5 بررسی احادیث بهارستان                           3- تاکید مطلب  ...................................................121
   4- بار معنایی  ـــــ

6- بررسی اشعار عربی گلستان                       1- تاکید مطلب  ............................................122-129
          2- بار معنایی  ـــــ
3- اشاره به آیه و حدیث ................................ 130-131

7- بررسی اشعار عربی بهارستان                    1- تاکید مطلب  ............................................ 132-134
                                                               2- بار معنایی  ــــــ
                                                                 3- اشاره به آیه و حدیث  ـــــ
8- نتيجه گيري كلي از پايان نامه .........................................................................................136-137



پیشگفتار
خدای ، جهان آفرین را سپاس که به من این لطف عظیم را عنایت کرد ، که در گلزاری از معرفت و حکمت قدم بگذارم . و هر لحظه که در این بوستان عشق و محبت ، بیشتر تعمق می کردم ؛ درون خویش ، احساس زایدالوصفی داشتم که در سرزمینی زاده شده ام که محبت و عشق به همنوع ، در رگ های اجدادم ، حیات داشته است . و نشان می دهد که مردم کشورم ، روحشان و کالبد     خاکیشان ، با عشق سرشته شده است . و شاعران و نویسندگان این مرز و بوم ، با نقاشی ماهرانه ی ، با قلم زرین خویش ، بر صفحه دل انسان ها می نگاشتند و نام آنها تا ابد جاودانه می ماند . و خوشبختانه این دو آموزگار بزرگ تعلیم و تربیت ، ادبیات تعلیمی کشورم ، ( سعدی و جامی ) با قلم روان  خویش ، درس دوست داشتن به همنوع ، روی در روی شدن با مشکلات و نهراسیدن از آن ، توکل به         خدا ، مبارزه با پلیدی و زشتی ، روی آوردن به باغ معرفت و دانایی را با فکر و اندیشه جاودانه    خویش ، به ما ملت تمدن ساز ، تقدیم کرده اند . به راستی اگر سعدی نبود ؟ چه بر سر نثر زیبای پارسی می افتاد. هم اکنون زمانی فرا می رسيد که باید در فرهنگ لغات
مقدمه
در گذر زمان ، همه چیز آبستن دگرگونی و تحول است . و سلسله های تاریخی ، یکی پس از دیگری می روند و جای خود را به سلسله های ديگر می دهند . تنها ، آثار بزرگان هر کشور می باشد که خود را از گزند داس دروگر مرگ و نیستی ، و تغییر و تحول در گذر زمان حفظ می کنند  و به موجودیت و حیات خویش ادامه می دهند .
هنگامی که ، متن زیبای گلستان سعدی ،رحمه الله علیه ، را می خوانیم گوش ما ، زیبایی                  دل انگیز نثر ، و عطر آن را با مشام دل ، احساس می کند . و مانند پرنده سبک بار ، می خواهد به ملکوت عروج پیدا کند .
چگونگی شکل گیری نثر مرسل دوران اول

« مرُسَل اسم مفعول از ارسال به معنی رها شده و آزاد است . یعنی نثر  بی تکلف و غیر مقیّد به صنایع ادبی و فنون تزئینی کلام . و آن معادل Prosa  یا proversa oratio  در لاتین ( prose انگلیسی ) است که به معنی نثر و سخن مستقیم و سر راست و آزاد است . به نثر مرسل ، نثر سبک خراسانی ( به اعتبار اینکه نخستین نویسندگان در خراسان بودند و به لهجه مادری خود می نوشتند ) و نثر بلعمی ( به اعتبار اینکه بلعمی ، جزو اولین و شاخص ترین نویسندگان این سبک است ) و نثر دوره اول هم میتوان گفت نثر مرسل به لحاظ تاریخی دو دوره سامانیان و غزنویان ( تغییراتی ) را دربر می گیرد . آغاز دوره   اول نیمه اول قرن چهارم هجری است ( سال 346 که شاهنامه ابومنصوری نوشته شد ) و پایان آن اواخر قرن پنجم است و بدین ترتیب مدت این دوره حدوداً 150 سال است . البته نثر مرسل در دوره های بعد هم تقلید می شد ، اما در آن به اعتبار هر دوره تغییراتی دیده می شود
ویژگی های نثر مرسل ، دوران اول و دوم
« نثر این دوره ، کاملاً ساده و مبتنی بر طبیعت گفتار است . لغات عربی کم است . و ضرب المثل عربی اصلاً ندارد . آمیختن شعر و نثر به هم مرسوم نیست تا چه رسد به آوردن شعر عربی . استفاده از صنایع بدیعی و بیانی مرسوم نیست . جملات کوتاه و روشن اند . تکرار ، مخصوصاً تکرار فعل مرسوم است . سجع جز به ندرت – در خطبه کتاب – دیده نمی شود . از نظر فکری ، توصیفات بیشتر مربوط به بیرون است  تا درون و به اصطلاح نگاه ها آفاقی و عینی است ، نه انفسی و ذهنی
از نظر ادبی چنانچه اشاره شد  خبری از نکات بدیعی و بیانی نیست
شیخ ابوسعید ، یک بار به طوس رسید مردمان از شیخ استدعای مجلس كردند . شیخ اجابت کرد. بامداد در خانقاه ایستاد . تخت بنهادند و مردم می آمدند و می نشستند . چون شیخ بر تخت شد و مقریان قرآن برخواندند و مردم می آمد . چندان که کسی را جایی نماند . معرّف بر خاست و گفت : خدایش بیامرزد که هر کسی از آنجا که هست یک گام فراتر آید . » شیخ گفت : « هر چه ما خواستیم گفت و جمله ی پیغامبران بگفتند ، او بگفت : خدایش بیامرزاد که هر کسی از آنجا که هست یک گام فراتر آید . چون این کلمه بگفت ، از تخت فرود آمد و آن روز پیش از این نگفت
از اوایل قرن ششم ، به علت حوادث تاریخی و تغییر در اوضاع سیاسی و اجتماعی آن زمان ، نثر    مرسل ، جای خود را به نثر فنی می دهد . و نثر ساده و روان جای خود را به تن پوش لباس های فاخر وزن و قافیه همانند شعر می دهد . وظیفه خود را که همان انتقال تجارب به آیندگان است به فراموشی می سپارد . و اگر بزرگانی مانند : ( سعدی ) در قرن هفتم ظهور نمی کردند ، معلوم نبود که بر سر نثر فارسی ، چه آورده می شد