مختصري از تاريخ طب ايران

مختصري از تاريخ طب ايران
قدمت علم طب در ايران تقريباً به نزديكي آغاز تمدّن بشر برميگردد. طبق افسانه‌هاي تاريخي ايران، آغاز طبّ ايران به جمشيد، چهارمين پادشاه افسانه‌اي اين سرزمين نسبت داده شده است. طبّ باستاني ايران پيوندي جدائي‌ناپذير با آئين زردتشتي كه در اوستا ذكر شده است، دارد. جراحي (كارد پزشكي) در ايران باستان فقط در صورتي انجام مي‌گرفت كه درمان با گياه، دارو، تلقين و ... مفيد واقع نمي‌شد. يكي از قديمي‌ترين شواهد مربوط به انجام جراحي در ايران به 4850 سال قبل مربوط مي‌شود كه بصورت ترپاناسيون (برداشتن بخشي از استخوان) جمجمه در يك دختر هيدروسفال سيزده‌ساله كه در كاوش باستاني يك مدفن دسته‌جمعي در شهر سوخته از اماكن باستاني نزديك شهرستان زابل كشف شده است.
تاريخچه دانشگاه (در يك نگاه)
پيش از تأسيس مدرسه دارالفنون، براي تحصيل طب در ايران برنامه مدوني وجود نداشت و علاقمندان به اين رشته پس از طي مقدمات اوليه علوم در مطب پزشكان معروف به فراگيري قسمت‌هاي عملي طب مي‌پرداختند. درسال 1228هجري شمسي   (1849 ميلادي )با تأسيس دارالفنون، طب بعنوان يكي از دروس اصلي آموزشي كلاس جداگانه‌اي را به خود اختصاص داد و اولين دوره فارغ‌التحصيلان كلاس طب در سال( 1235) 1856 شروع بكار نمودند. مدرسه طب دارالفنون را شايد بتوان نخستين مدرسه عالي جديد ايران بشمار آورد. در آن زمان دروس رشته طب به سه قسمت مجزا تقسيم مي‌شد كه شامل طب ايراني، طب اروپايي و طبيعيات و داروسازي بود. در سال (1297) 1918، براي اولين بار رشته طب از دارالفنون جداشد و بصورت مدرسه مستقلي درآمد و رئيس و محل جداگانه‌اي به آن اختصاص يافت. در همان سال اوّلين بيمارستان زنان ايران رسماً افتتاح شد. مدرسه داروسازي دارالفنون در سال (1301) 1922 و مدرسه دندانسازي در سال (1307) 1928 به عنوان ضميمه مدرسه عالي طب تأسيس شدند. تا سال (1313) 1934، امور فني، علمي و اداري موسسات آموزش عالي تحت‌نظر وزارت معارف قرار داشت ولي با ايجاد سياست تمركز موسسات آموزش عالي، مجلس شوراي ملي اساسنامه تأسيس دانشگاه تهران را تصويب نمود و دولت قطعه زميني به مساحت 20000 مترمربع را در تهران خريداري كرد و عملاً دانشگاه تهران با شش دانشكده (پزشكي، حقوق و علوم سياسي، علوم، ادبيات، فني، معقول و منقول) راه‌اندازي شد و كرسي‌هاي اصلي دانشكده پزشكي شامل كرسي پزشكي، كرسي داروسازي و كرسي دندانپزشكي معين گرديد
محيط دانشگاه
مكاني كه 70 سال قبل تالار تشريح و تالار ابن‌سينا بعنوان اولين بخش از دانشكده پزشكي دانشگاه تهران در آن بنا شد، زميني بود به مساحت 20000 مترمربع كه در شمالي‌ترين نقطه شهر تهران قرار داشت. با گذر ايام و گسترش پايتخت، محل استقرار دانشگاه در مركز شهر تهران قرار گرفت و به نقطه عطفي براي فعاليتهاي علمي، فرهنگي، سياسي و اجتماعي اين شهر بزرگ و پرجمعيت تبديل گرديد.
” پرديس مركزي “ دانشگاه علوم پزشكي تهران محل استقرار بخش عمده‌اي از دانشگاه از جمله دانشكده‌هاي پزشكي و حرف وابسته مي‌باشد. آنچه كه امروزه در پرديس مركزي دانشگاه علوم پزشكي تهران قرار دارد مجموعه‌اي از قديمي‌ترين دانشكده‌هاي پزشكي، داروسازي، دندانپزشكي و بهداشت كشور است. علاوه بر اين سازمان مركزي دانشگاه، دانشكده ابوريحان و دانشكده پيراپزشكي هم در داخل اين مجموعه واقع شده‌اند. بدنبال تأسيس رشته‌ها و دانشكده‌هاي جديد و بدليل محدوديت فضاي فيزيكي پرديس مركزي دانشگاه‌، دانشكده توانبخشي در منطقه پيچ‌شميران و دانشكده پرستاري و مامايي در مجاورت مجتمع بيمارستاني امام خميني(ره) مستقر گرديدند.
كليات
طرح راه‌اندازي مركز آموزش مهارت‌هاي باليني در دانشگاه‌هاي سراسر كشور در دي ماه 1378 از سوي كميته كارشناسي ستادي مربوطه به معاون آموزشي وقت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي پيشنهاد گرديد. با توجه به نظر مثبت معاون آموزشي طرحي با عنوان «راه‌اندازي آزمايشي مركز آموزش مهارت‌هاي باليني در دانشگاه‌هاي شهر تهران» تدوين شد. اولين جلسه سياست‌گذاري با شركت رؤساي دانشگاه‌هاي علوم پزشكي تهران, ايران، شهيد بهشتي و معاون علوم پزشكي دانشگاه آزاد اسلامي برگزار گرديد و مراحل اوليه برنامه‌ريزي و هدف‌گذاري نسبتاً به سرعت انجام شد و سپس از هر دانشگاه يك نفر به عنوان مسؤول راه‌اندازي مركز به معاونت آموزشي اين وزارت براي اجراي طرح راه‌اندازي معرفي گرديد.   
طراحي درسي برنامه‌ريزي آموزشي
  در طي چند هفته بحث و گفتگو با مسؤولان مراكز كه با حضور رييس مركز مطالعات و توسعه آموزش پزشكي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي برگزار شد, عناوين و مهارت‌هاي ضروري براي پزشكان عمومي استخراج و طبقه‌بندي گرديد. نگارش طرح درس(Lesson Plan) اين مهارت‌ها بين نمايندگان چهار دانشگاه مورد نظر تقسيم و طرح درس‌هاي جمع آوري شده اصلاح شد كه تكميل اين مرحله (نگارش طرح درس) تا اواسط سال 1379 به طول انجاميد.  
مولاژ
بر اساس مطالعات انجام شده توسط كميته ستادي تقريباً چهل نوع مولاژ آموزشي براي راه‌اندازي مرحله اول اين مراكز در دانشگاه مورد نياز است. اين مولاژ‌ها كه عمدتاً توليد كشور‌هاي خارجي بودند و بايد از خارج از كشور وارد مي‌شدند در دو نوبت به متخصصان امر نمايش داده شدند و نظرات كارشناسان در مورد تناسب آن‌ها با نياز‌هاي آموزشي گرفته شد. متأسفانه در اثر عدم هماهنگي جهت تخصيص بودجه ارزي يا ريالي و عدم وضوح روال كاري معاونت در آن سال اقدام عملي براي خريد اين مولاژ‌ها انجام نشد و اين خود بزرگترين معضل براي راه‌اندازي اين مراكز بود.  
جامعه شناسي پزشكي و بهداشتي
هدف: آشنا ساختن دانشجويان با مسائل و عوامل اجتماعي در رابطه با بيماريها مي باشد. از رهگذر بررسيهاي پزشكي در اجتماعات و روابط آن با مجموعه ساخت فرهنگي. تفاوتهاي موجود در زمينه بهداشت و درمان به وضوح آشكار مي شود. آنچه از اين بررسيها نتيجه مي شود تنها تنوع روشهاي درماني و برخورد با بيماري نيست بلكه هدف بررسي مسائلي مانند موقعيت اجتماعي بيمار و پزشك تجربيات موجود در بيماري و اصولا شناخت حالات عادي و غير عادي و تميز آنها از يكديگر مطرح مي باشد
اقتصاد خرد
هدف: آشنا ساختن فراگير با مفاهيم اقتصاد خرد و تحليل كردار و رفتار اقتصادي در سطوح خرد جامعه
تعريف و هدفهاي علم اقتصاد و بررسي فعاليتهاي اقتصادي
- مكاتب مختلف و روشهاي تجزيه و تحليل در اقتصاد
- مباني ارزش از جنبه عرضه و تقاضا