استانداردهاي ISO

فهرست مطالب
عنوان                                         صفحه
مقدمه    
1- اطلاعاتي درباره سازمان بين‌المللي استاندارد (ISO)    
1-1- فراتر از ISO 9000 و ISO 14000    
1-2- نام ISO    
1-3- غير دولتي    
1-4- اختياري    
1-5- اتفاق نظر    
1-6- وظيفه ISO    
1-7- رعايت استانداردها    
1-8- گواهينامه ISO 9000 و ISO 14000    
1-9- برچسب محصول نيست   
1-10- علامت ISO    
2- سازمان ISO و استانداردهاي مديريت كيفيت    
2-1- تاريخچه استانداردهاي مديريت كيفيت    
2-2- ISO 9000 – 1994   
2-3- ISO 9000 – 2000    
2-4- ISO 14000   
2-5- QS 9000/ISO TS 16949    
3- مباني مديريت كيفيت   
3-1- تغيير در مفهوم كيفيت    
3-2- مفهوم كيفيت   
3-3- كيفيت از ديدگاه ISO 9000   
3-4- واژه‌هاي عمومي   
3-5- مفاهيم مربوط به كيفيت    
3-6- اصطلاحات مربوط به ابزارها و فنون       
4- نيازمندي‌هاي نظام مديريت كيفيت   
4-1- نيازمندي‌هاي 1994 – ISO 9000    
4-2- نيازمندي‌هاي ISO 9000 – 2000   
4-3- نيازمندي هاي QS 9000/ISO TS TS 16949    
5- اجراي استانداردهاي مديريت كيفيت در سازمان       
5-1- تصميم و مأموريت    
5-2- خط مشي كيفيت   
5-3- انتخاب محدوده   
5-4- طرح‌ريزي پروژه   
5-5- تجزيه و تحليل شركت و فرايندهاي آن    
5-6- ارزيابي مقدماتي    
5-7- طراحي نظام مديريت كيفيت و ساختار مستندات    
5-8- انتخاب و‌ آموزش مميزين داخلي    
5-9- مستندسازي نظام مديريت كيفيت    
5-10- ايجاد ارتباط و انتخاب مميز   
5-11- استقرار نظام مديريت كيفيت   
5-12- مميزي خارجي (مميزي گواهينامه)    
5-13- بازاريابي    
فهرست منابع و مآخذ       

مقدمه
در جهان امروز هر لحظه با تحولات و تغييرات شگرف و برق آسايي مواجهيم. حركت كيفيت گرايي در جهان تجارت، حركتي تكاملي، مثبت و در عين حال توفنده و پر تلاش است كه در دهه اخير آغاز شده و به سرعت سراسر گيتي را فرا گرفته است.
استانداردهاي ايزو 9000 در حقيقت يك الگوي عملي و موفق براي پاسخگويي به اين حركت توفنده است. الگويي كه عنوان زيان مشترك جهاني را به خود اختصاص داده و هم اكنون بيش  از 450000 واحد توليدي و خدماتي در سراسر دنيا موفق به دريافت گواهينامه ايزو 9000 شده‌اند.
اگر چه برخي از مديران و كارشناسان در اولين برخوردها، با ترديد به آن مي‌نگريستند، اما به مرور و با ايجاد فرهنگ و بينش لازم و اثبات عملي بودن آن در تمامي واحدهاي توليدي و خدماتي كه علاقمند به ارتقاء كيفيت محصولات و خدمات خود هستند، به تدريج شك‌ها تبديل به يقين شد و مديران به صورت روز افزون به استفاده از اين استانداردها علاقه و تمايل نشان دادند. (كاوش، 1380، الف) خوشبختانه شناخت اهميت و آغاز فعاليت در زمينه استانداردهاي ايزو 9000 در صنايع توليدي و خدماتي كشور دائماً در حال گسترش است.  دريافت اخباري همچون افزايش تعداد سازمان‌هايي كه موفق به دريافت گواهينامه انطباق شده‌اند يا شروع فعاليت در كارخانجاتي كه حتي در نقاط محروم قرار داشته و با همت دولت و تلاش مديران، كارشناسان و كارگران ايثارگر تأسيس و به فعاليت اشتغال دارند يا ‎آغاز فعاليت در سازمان هاي خدماتي، فني و مهندسي و حتي آموزشي و همچنين استمرار فعاليت در بسياري از سازمان‌ها و نزديك شدن يا آماده بودن تعدادي از سازمان‌ها براي انجام مميزي نهايي، همگي و همگي نويدي است اميد بخش در ايجاد يا گسترش فرهنگ ارزش نهادن بر كيفيت در صنايع كشور؛ فرهنگي كه عامل بقاء، عامل موفقيت و عامل استمرار موفقيت براي هر سازمان توليدي يا خدماتي چه در بازارهاي داخلي و چه در بازارهاي منطقه‌اي و بين‌المللي است. (پورشمس، 1382، ص 1)
آخرين اطلاعات غير رسمي از مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران، به عنوان نهاد ملي و مسئول و پشتيبان اجراي سياستهاي ارتقاء كيفيت كشور حاكي است كه تاكنون بيش از 400 واحد توليدي در كشور ما موفق به اخذ گواهينامه ايزو 9000 شده‌اند. امروزه ديگر كمتر مدير يا كارشناسي را مي‌توان يافت كه به نقش و اهميت كيفيت به عنوان مهمترين عامل توفيق در بازار رقابت و استانداردهاي ايزو 9000 به عنوان مؤثرترين و موفقترين سازو كار دست يابي به كيفيت، اعتقاد وا اذعان نداشته باشد: مدلي كه تاكنون بيش از 150 كشور جهان – از جمله كشور عزيز ما – آن را به صورت كامل پذيرفته اند. بدين لحاظ اميد و انتظار مي رود اين روند در سال هاي آينده نيز رشد شتابنده‌اي داشته  باشد. (كاوش، 1380، الف) شايد در حال حاضر ضرورت داشته باشد (مشابه برخي از كشورهاي در حال توسعه) تا در جهت شتاب بخشيدن به فعاليت‌هاي مؤثر، جلوگيري از دوباره كاري‌ها و يا اشتباهات و بالاخره به ثمر رسيدن سريع‌تر فعاليت ‌هاي آغاز شده، يك يا چند سازمان دولتي مرتبط با صنايع، پيشقدم گرديده و با همكاري متخصصان، مشاوران و بخصوص مديران و كارشناسان صنايع داراي گواهينامه، انجمن يا جامعه‌اي را به وجود آورند تا در آن، همگي اعضاء صادقانه و مسئولانه و بر طبق يك برنامه زماني منظم، آموخته‌ها و تجارت خود را در اختيار يكديگر و ساير مديران و كارشناسان مشتاق صنايع و بخصوص صنايعي كه مي‌خواهند با اتكاء بر نيرو و دانش كاركنان خود و به صورت مستقل فعاليت نمايند، قرار دهند. حفظ و محرمانه تلقي كردن تمامي اطلاعات، آموخته‌ها و تجارب فقط و فقط براي خود، نوعي خودخواهي و بي مسئوليتي است. اگر ميهن خود را خانه اصلي خود بدانيم و در برابر آن مسئول باشيم، اگر موفقيت خود را وابسته به اميد، نشاط، رضايت و موفقيت هم ميهنان خود بدانيم، آن وقت است كه ضرورت مسئوليت پذير بودن براي انتقال اطلاعات، آموخته‌ها و تجارب به مشتاقان تلاشگر و صادق كه همواره نيز حق‌شناس باقي خواهند ماند، بيشتر مشخص مي‌گردد. دين مبين اسلام با زيبايي تمام، زكوه علم را در نشر علم مي‌داند. (پورشمس، 1382 ، ص1)
مروري اجمالي بر مراحل اصلي توسعه مفاهيم كيفيت
3- مديريت كيفيت جامع
- مشتري مداري
- كليه محصولات و فرآيندها بايد با توجه به نياز و خواست مشتريان داخلي و خارجي توليد گردد.
- مسئوليت كيفيت به عهده همه است.
- توسعه مستمر سازمان و خود كنترلي در نظام كيفيت   
2- مديريت نظام كيفيت
- محصول و فرآيند گرايي
- ترويج اصل رعايت كيفيت
- سازماندهي نظام‌مند و مستند نظام كيفيت   

1- كنترل كيفيت
- فقط محصول گرا
- وجود حالتي شديداً تخصصي در موضوع كيفيت
1- اطلاعاتي درباره سازمان بين‌المللي استاندارد (ISO)
ISO حروف اختصاري سازمان پشت صحنه استانداردهاي بين‌المللي سري ISO 9000 براي مديريت و تضمين كيفيت است كه در بيش از 150 كشور مورد قبول قرار گرفته و در هزاران سازمان توليدي و خدماتي در بخش‌هاي دولتي و خصوصي در حال بهره‌برداري است.
ISO 9000 يكي از موفقترين سري‌هاي استاندارد در تاريخ ISO (سازمان بين‌المللي استاندارد سازي)، است كه در سطح جهان بازتاب گسترده‌اي داشته و نام ISO را در جامعه كاري در سطحي فراتر از متخصصيني كه مستقيماً با استانداردهاي فني در تماسند، مطرح كرده است.
انتشار اولين استانداردهاي سري ISO 14000 در سپتامبر 1996 براي مديريت محيط زيستي و روند سريع پذيرش اين استانداردها در جامعه كاري، نويد دهنده معروفيت بيشتري براي نام ISO مي باشد. با اين حال بسياري از اعضاء جامعه كاري ممكن است آشنايي كمتري با سازماني كه پشت صحنه ISO 14000 , ISO 9000 قرار گرفته است، داشته باشند.
1-1- فراتر از ISO 9000 و ISO 14000
ISO 9000 و ISO 14000 تنها دو سري از بين حدود 15000 استاندارد بين‌المللي است كه ISO از بدو فعاليتش در سال 1947 منتشر كرده است. ISO براي موضوعات فني زير، استاندارد تعيين مي‌كند:
مهندسي مكانيك، مواد شيميايي پايه، مواد غيرفلزي، سنگ معدن و فلزات، پردازش اطلاعات، گرافيك و عكاسي، كشاورزي، ساختمان، تكنولوژي هاي ويژه، بهداشت و درمان، علوم پايه، محيط زيست و بسته‌بندي و توزيع كالا.
1-2- نام ISO
ISO يعني سازمان بين‌المللي استاندارد سازي. (ISO) يك علامت اختصاري نيست، بلكه نامي است كه از كلمه يوناني (isos) به معني مساوي ريشه مي‌گيرد. پيشوند (iso) كه در بسياري از لغات مانند: (isometric) ( به معني يك اندازه) و (isonomy) (به معني تساوي قوانين يا تساوي افراد در مقابل قانون) بكار رفته است از همين كلمه ريشه مي‌گيرد با مقايسه دو كلمه «مساوي» و «استاندارد » مشخص مي‌شود كه چرا نام ISO براي اين سازمان انتخاب شده است. علاوه بر اين نام ISO در سر تا سر جهان براي مشخص كردن اين سازمان بكار مي‌رود؛ و بدين ترتيب از ايجاد علائم اختصاري متعددي كه از ترجمه «سازمان بين‌المللي استاندارد سازي» ايجاد مي‌شود، مانند IOS   در زبان انگليسي و OIN در زبان فرانسه جلوگيري شده است. بنابراين در همه كشورها نام كوتاه اين سازمان هميشه ISO است.