نقش ضميرناخودآگاه درنقاشي كودكان و سبك سوررآليسم

فهرست

عنوان    صفحه
چكيده   
پيشگفتار   
مقدمه   
فصل اول: ضميرناخودآگاه چيست   
بخش اول   
ضمير ناخود آگاه چيست؟       
آشنايي با دو نيمكره       
بخش دوم   
فرويد و ضمير ناخودآگاه   
نظريه‌هايي در مورد ناخودآگاه   
فصل دوم : آفرينش هنري كودكان    
بخش اول    
تاريخچة مطالعة نقاشي كودكان   
طبقه‌بندي مراحل رشد نقاشي در كودكان   
الف – خط‌خطي كردن ( از تولد تا دو سالگي )           
ب – از دوسالگي تا پنج سالگي ( ماندالا)           
ج – پنج تا هشت سالگي (شفاف‌بيني‌ )       
د- هشت تا سيزده سالگي (واقع‌گرايي بصري)       
مراحل رشد از ديدگاه پياژه        
مراحل رشد از ديدگاه فرويد       
بخش دوم   
نقاشي چيست؟       
الف – خط    
ب - فضا   
ج – رنگ       
د – تصوير        
هـ – سنبلها و نمادها       
نظريهاي ادراكي تصاوير       
الف – نظريه‌هاي پرسپكتيو ـ فرافكني       
ب - نظريه‌هاي بوم شناختي گيبسون       
ج - نظرية ساختمان‌گرايان دربارة ادراك تصوير       
د - نظرية گشتالت ادراك تصويري       
بخش سوم   
فرآيندهاي پيچيده نقاشي و تأثيرات آن بر نقاشي كودكان       
الف – زبان گرافيكي در نقاشي كودكان           
 - شكلهاي ساده       
 - رجهان الگو و حركت       
 - تركيب‌بندي شكلهاي و خطوط       
- تعيين محل       
- ترتيب و توالي       
 - برنامه‌ريزي   
- طرح       
ب – تأثير موقعيت نسبي نقاشي    95   
ج – تأثير سرمشقهاي بصري و مكاني    96   
فصل سوم   
افكار فرويد و كاربردهاي ضمير ناخودآگاه در شكل‌گيري سبك سوررآليسم
بخش اول   
هنر نوين    109   
سرآغاز    109   
الف – مفهوم، شناخت، تصوير    110
ب – سبك، شكل، محتوا    113   
بخش دوم   
دادا بستري براي سوررآليسم    118   
الف – باروك تا دادا    119   
ب – داداايسم    125   
 - آ‎غاز كار    125   
- مانيفست‌ و بيانيه‌ها    129   
- نتيجه و پايان كار داداايسم    131   
بخش سوم   
فرويد و مراتب سوررآليسم    136
 الف – اتوماتيسم پديده خود انگيختگي    136
ب – ضمير ناخودآگاه    142   
- تخيل    144   
- رؤيا    147   
- نماد    151   
ج – از ارسطو تا هگل    154   
 د -نظريه‌هاي هنري فرويد    159   
تصعيد يا برتر نمودن    161

بخش چهارم   
سوررآليسم   
الف- آغاز كار    165
ب- بحثي در باب سوررآليسم    166
فصل چهارم:    
مقايسه نقش ضمير ناخودآگاه در آثار هنري كودك و هنرمندان سوررآليسم   
بخش اول   
روش تحليلي ساختار نقاشي كودكان    169   
سرآغاز    169
بررسي ويژگي‌هاي ساختاري و محتواي نقاشي در كودكان    171   
الف – تحليل فضاي نقاشي كودكان    171   
ب – خطوط ترسيمي    175   
ج –رنگ و تخيلات    177   
 - نماد رنگها    184    
  جنبه هاي تحليلي ساختار نقاشي كودكان    190   
الف – نمادگرايي‌ كلي و اجزاي نمادين در نقاشي كودكان    191
- خانه – درخت – آدمك    191   
بررسي سمبوليك ( اعضاي آدمك )    204   
الف – سر     204   
ب – صورت    204   
ج – تنه    207   
د – اعضا    208   
هـ – خورشيد و ماه    211   
 و – حيوانات    213   
نقاشي و ناسازگاري    215   
- عقب افتادگي ذهني    217
تفسير نقاشي كودكان    218
سايه زدن    218       
هنر و درك هنري كودكان    229   
بخش دوم   
تحليل آثار نقاشي سوررآليسم    232
سر آغاز     232   
تحليل در آثار نقاشي سوررآليسم    258
اتوماتيسم در اروتيسم درسوررآل    260
نقش جنسيت در آثار كودكان    289   
الف – ترسيم آدمك و مراحل تحول عاطفي    289   
- مرحله دهاني    289   
- مرحله مقعدي    290   
- مرحله احليلي    291   
- مرحله اد‌يپي ـ تناسلي    292   
 ب – اولين ترسيمهاي كودك از اختلاف جنسيت    293       
ج – رمزگرايي جنسي در نقاشي    294   
د – نمادهاي جنسي در آثار نقاشي كودكان    296   
نتيجه گيري    309
منابع و مآخذ       



مقدمه 
انسان بدوي چون «دم» يا «روان» خود را شناخت، بر او نام همزاد داد و در تصوير بركه‌ها با او ملاقات و در سايه هايش او را همراه نمود و موجودات ديگر را نيز به خود قياس سپس بر اين باور شد كه جادو علمي است قابل اطمينان و او را از گزند حوادث مصون و بر غلبه با دشمنان ياري مي دهد . او با جادو ، رقصها ، شكلهاي نقاشي شده بسيار ساده و انتزاعي و باورهايي راسخ ، بر مراسم جادويي تأكيد مي ورزيد و اين اعمال را تنها داروي امراض و بركت ريزش باران و غلبه بر رقيب و شكار مي دانست . ولي هر چه از عمر بشر گذشت ، برخورد او  با عالم خارج بيشتر ، و آزمايشهاي او مكررتر شد . حوزه ديد و دريافت او وسعت گرفت و مفاهيم كهنه بي اعتبار گشت . بشر بيش از بيش به جدايي بي جان و جاندار و انسان و حيوان پي برد . جان را به حيوانات و گياهان مختص ساخت و خود را واجد چيزي پنداشت برتر و فاخرتر از جان سائقه خودبيني بر آن شد كه «روان» يا «روح» آدمي كاملا" از جسم مستقل است و بر خلاف «جان حيواني» با مردن تن، نمي ميرد . او در جريان قرون ، مفهوم «روح» را گسترد و حالات «دروني»  خود  را كه نمي توانست به عضو معيني نسبت دهد ، نشأت روح مرموز خود دانست.   «افلاطون مانند سقراط «روح» را جوهري فعال خواند كه در انسان سه جلوه دارد:
عقلي و شوقي و شهوي . جلوه عقلي برترين جلوه هاست . بايد بدان گرائيد و كوشيد تا همواره بر دو جلوه ديگر چيرگي ورزد ».
«از يكسو ارسطو وحدت و هماهنگي موجود ميان فعاليت هاي ارگانيسم را «روح» ناميد، روح ارسطويي به سه وجه ظاهر مي شود : يكي بصورت روح گياهي كه كارش تغذيه و توليد مثل است ، ديگري روح حيواني كه احساس و  تخيل را مي سازند ، ديگري روح عقلي كه باقي و خالد است2».
از سوي ديگر ، طبيبان يوناني وجود روح را مورد ترديد قرار دادند و بدن را موجه «حالات رواني» تلقي كردند . در قرن پنجم (قبل از مسيح) ، الكسئون از تشريح بدن انسان و تأمل در چگونگي امر «ديدن» پي برد كه «مغز» انسان مبدأ اصلي حالات روحي است . ولي مغز به خودي خود كار نمي‌كند ، بلكه به وسيله «حواس» از عالم خارج مايع مي‌گيرد.
با انحطاط يونانيان و برقراري روميان بازار هواداران روح مجددا" گرم شد . دانشوران يهودي كه در اسكندريه علمدار حكمت شدند ، معتقدات يهود را با فلسفه يوناني آميختند و بيش از بيش ميان جسم و جان تفاوت گذاشتند . پس از آن مسيحيت اعلام داشت كه تفاوت ايندو از زمين تا آسمان است .
رنسانس اروپا ، دنياي كهنه را با تمام مفاهيم و معتقداتش لرزانيد با حضور رنسانس علم و ادبيات از اسارت دين آزاد شد .  بشر با چشمان باز به تماشاي عالم پرداخت به خود و آينده اميدوار گشت . و بر خلاف قرون وسطي از فكر آخرالزمان و قيام قيامت انصراف جست «اهل علم در دو ميدان وسيع، بكار پرداختند . گروهي به حل و فصل مشكلات اجتماعي انسان ، و گروهي بشناخت قواي طبيعي برخاستند . مساعي اين هر دو دسته بضعف دين و قدرت علوم منجمله روانشناسي انجاميد ».
«فرانسيس بيكن باب مشاهده و تجربه را گشود . رسانيد كه از گوشه گرفتن و خيال بافتن و كائنات را با مفاهيم مجهولي چون «روح» و «خدا» توجيه كردن، بجايي نتوان رسيد . بايد بتهاي فردي و سنت هاي اجتماعي را در هم شكست و با شكيبايي در حوزه واقعيات بمشاهده و تجربه پرداخت . زيرا به قول «گاليله» : «حتي با هزار دليل هم نمي توان يك حقيقت تجربي را باطل كرد ».
با اين همه روح از عرصه روانشناسي بيرون نرفت دكارت و پيروانش اگر چه نسبت به معارف گذشتگان شك نمودند و با احتياط بحلاجي تفكرات قبل پرداختند ، اما همچنان متأثر سنتها باقي ماندند و از يك سو تضاد بين جسم و روح را مورد تاكيد قرار دادند و از سوي ديگر حركات حيوانات را تحت تأثير عوامل مبهمي بنام «نفوس حيواني» پنداشتند.
دوره روشن فكري از اواخر سده هفدهم آغاز گشت و در هر كشوري به رنگي در آمد: در انگليس با مردمي اهل آزمايش و عمل ، به صورت دبستان «تجربي» در آلمان و فرانسه با اهليتي كه نظر بر عمل چيرگي داشت، دو دبستان «عقلي» و «طبيعي» اهميت يافت . تجربيون ميگفتند كه نفسانيات ناشي از آزمايش هاي واقعي فرد است . عقليون باور داشتند كه قواي عقلي جدا از بدن است ولي با آن ارتباط دارد. طبيعيون معتقد بودند كه حالات روحي مثل حركات بدني ، نمودهايي است كه مكانيكي و مبتني بر اعضاي بدن.
در نظر پدر روانشناسي جديد ، هابس(Hobbes) ، عقل يا علم عبارت از تأثيراتي است كه جبرا" بواسط حواس از عالم مادي گرفته مي شود . تأثير حسي نيز خود چيزي جز «حركت» نيست . حركتي كه از انسجام برمي خيزد و از طريق اعضاي حسي و اعصاب به مغز ما مي رسد . بنابراين «احساس» حركتي است كه از اشياء خارجي بر مي خيزد و به مغز منتقل مي شود . «خيال» دنباله يا اثر حركتي است كه نخست «احساس» را برمي‌انگيزد  و سپس متوقف مي شود. «روياء» هم مانند «خيال» ادامه حركات مغزي است در غياب محرك خارجي «عقل» و «استدلال» نيز جمع و تفريق احساسات و خيالات است ».
لاك كه شالوده علم روانشناسي را نهاد . برخلاف دكارت ، وجود «مفاهيم فطري» يا «عقل مادرزاد» را رد كرد ، و اعلام كرد كه نفسانيات ما محصول دو عامل ماشيني است : «احساس» و «تفكر» . عمل احساس سبب اخذ و دريافت تصاوير اشياء خارجي است، و عمل تفكر باعث آميختن تصاوير، و تشكيل قواي عقلي از قبيل «حافظه» و «تخيل» و «استدلال» اما عمل تفكر ناشي از عقل يا روح نيست ، بلكه تابع و ماحصل قوانين «پيوستگي» تصورات است . 
تا اواخر قرن نوزدهم اين كشاكش بي انتها به دو گونه حالت رواني انجاميد ؛ يكي آنها كه در حوزه عقل و ادراك ميگنجد، ديگري آنها كه غير قابل ادراك است. رسو و رومانتيك هاي پس از او نيز از تمايلات و حالات غير منطقي انسان دفاع نمودند و گفتند كه ما در زير فشار الزامات تمدني ، از اميال نهاني خود چشم پوشيده و بتظاهر تمدن آلود خود، اكتفا كرده‌ايم . هربارت و بنه كه از باطن لاشعور ( ناخودآگاه) انسان بتفصيل سخن راندند، روان را به كوهي از يخ شناور تشبيه كردند كه فقط جزئي از آن ، سر از آب برمياورد و ما بقي يعني قسمت اعظم در دل آب نهان مي ماند . شوپن هونرو نيچه شورهاي فطري و جلوه هاي رواني انسان را به هنگام روياء و خيالبافي و جنون باز نمودند .
انسان هم ، چنانكه شوپن هونر گفت : در آغاز زندگي ، لاشعور و ناخودآگاه است و پس از رشد و تكامل شخصيت نيز در مواردي مانند رويا و خيالبافي و حال اغماء از خود بيخود مي شود و از عقل بيگانه مي گردد . پس احساس حيات ، ناخودآگاه و غير عقلي است . اما ناخودآگاهي برتر از خودآگاهي است چرا كه منبع الهام و اشراق و نبوغ است . بر همين سياق جيمز روان را شامل روان خودآگاه و روان ناخودآگاه پنداشت و روان ناخودآگاه را بسي ژرف و نيرومند تلقي كرد. برگسون نيز با بينش عارفانه خويش ناخودآگاهي را شناخت و توجيه نمود . 
از اواسط قرن نوزدهم ، به اقتضاي تحولات اجتماعي شديد اروپا ، نحوه تفكر عوض شد . انسان كه تاكنون موجودي كمابيش ثبات طلب يا استاتيك بود ، يكسره تحول پرست و ديناميك شد . همچنان كه به شكستن سنن اجتماعي پرداخت . قشر ظاهري نظام عقلي نيز از هم پاشيد و در زير آن ، دنياي بي نظام و ناهنجاري يافت . دوره انديشه دكارتي به سر رسيد . دكارت تمام وجود انسان را منحصر به عقل اول دانست ؛ «مي انديشم پس هستم» و در پاسخ آن كلاكس چنين گفته بود : «مي خواهم پس هستم» در طي اين دوران ملوُن‌الفكر خواست و اراده لاشعور به جاي عقل و شعور نشست . از اينرو در نيمه دوم قرن نوزدهم ، شخصيت قشري عقلي و حالات رواني عادي و مقرون به عقل ، تدريجا" جاي خود را به حالات غير عادي و غير عقلي داد . حال ، دنياي دانش نيازمند كسي بود تا بيايد و بي هراس اعماق درون انسان را بكاود. روان مردم متعارف و غير متعارف را تحليل كند و با آميختن روانشناسي انسان متعارف و غير متعارف ، واقعيت وجودي آن را دريابد . فرويد اين احتياج و انتظار را بر آورد . 
هر چند كه علم روانكاوي (پسي كاناليز) را مديون زحمات بي شائبه فرويد هستم اما ، رسيدن به اين مقام ، بر پايه كليه نظرات  و اعتقادات بشر اوليه تاكنون ، پي ريزي شده است . شايد بتوان فرويد را چشمي بازتر و دلي آشناتر براي گردآوري و همسو ساختن عقايد و نظرات دانست : همانطور كه لويي پاستور مي گويد :
« شانس در خدمت ذهن آماده است.»
بخش اول
ضمير ناخودآگاه چيست ؟

آدمي از دير باز در پي شناخت ذات خويش بوده است . معرفت نفس پديده تازه و نوظهوري نيست و قدمتي به تاريخ بشريت و فرهنگ تمدن دارد . تا آنجا كه پوئيدن راه كمال و رسيدن به خوشبختي را همطراز معادل كشف قلمرو باطن به شمار آورده اند . هر چند كه معيارهاي انسان ها به لحاظ فردي و اجتماعي متفاوت هستند اما همگي ما خوب مي دانيم كه نيروي انديشه و تعقل بر ضمير ناخودآگاه هر كس حكمفرماست . ضمير ناخودآگاه يا آنچه كه از پشت چشم هاي ما بر اين دنيا مي نگرد و در لحظات سكوت و آرامش ما را در خود پناه مي دهد و در درون خود دنيايي ژرف و بي كران از احساسات عواطف و استعدادهاي كشف ناشده دارد و اين شايد تنها به خاطر درگير بودن ذهن ما به چراها و اگر هاي روزمرگي است .
دنياي دروني هر كس رابطه اي مستقيم با دنياي بيروني اش دارد . دنياي دروني سراسر ليبريز، ادراكات ، احساسات ، انديشه و نظرات كه مانند جيوه اي مايع در سرتاسر بدن دائما در حال انبساط و انقباض اند تغيير حال و هوايي دروني در افعال بيروني تصوير مي شود . و زندگي تجسمي در امتداد انديشه هاست . پس آغاز فصل را به دعايي كه مبين اين گفته‌هاست مي سپاريم .
يا مقلب القلوب و الابصار
يا مدبر الليل و النهار
يا محول الحول و الاحوال
حول حالنا الي احسن الحال
چه بسا از خود مي پرسيم : چرا دنياي عيني ما بازتاب افكار و پندارهاي ماست ؟ و اصولا" دنياي ذهني ما چيست ؟ كاربرد اراده ما تا به كجاست ؟ تأثير دنياي دروني بر سلامتي جسم‌، خلق هنر ، كشفيات بشر تا به كجا خواهد بود ؟ چرا در ميان انسانهايي با شباهتهاي ظاهري تفاوتهاي بسياري ديده مي شود ؟ و . . . تا به آنجا كه كار كرد نقش ضمير دروني ما در روند زيستن چه مي تواند باشد ؟
سئوالها در اين زمينه و بخصوص در فراگرد ضمير ناخودآگاه و كارآيي تفكر و تعقل فراوان است و حد و مرزي نمي توان براي آنها قائل شد .
بيشترين حضور ضمير ناخودآگاه در جسم هر شخص،  دستگاه عصبي خصوصا" در مغز نهفته است . مسأله روان هر شخص ارتباط تنگاتنگي با سيستمهاي اعصاب وي دارد . و سيستم اعصاب نقش موثري را در سلامتي ديگر ارگانيسمهاي بدن ايفا مي كند .
سپس سلامتي و خلاقيت در زندگي و امور ادراكي ارتباط نزديكي به روان سالم در انسان ها دارد . البته تفاوت انسانها در نوع جمع آوري اطلاعات و تبديل خلاقانه آن است كه عامل اصلي اختلاف در ميان آنهاست . كشفيات اخير در رابطه با كار مغز شروع به توضيح اين دو روند كرده است .
بخشي از تحقيقات اخير در مورد مغز انسان در اين فصل مورد بحث قرار مي گيرد .
معرفي دستگاه عصبي
«دستگاه عصبي . از مغز ، نخاع شوكي و اعصاب محيطي تشكيل شده است . كار اين دستگاه كنترل و هماهنگ سازي فعاليتهاي سلولي در سرتاسر بدن مي باشد . دستگاه عصبي با واسطه انتقال امواج الكتريكي كنترل تمام بدن را انجام مي دهد . امواج الكتريكي توسط رشته هاي عصبي از مغز خارج مي شوند پاسخ به اين امواج تقريبا" در همان لحظه دريافت موج محرك ، انجام مي شود . زيرا امواج به شكل تغيير پتانسيل الكتريكي منتقل مي‌گردند ».
1- مغز
«از نظر معيارهاي آناتوميك مغز را به سه دسته بزرگ حفره اي تقسيم مي نمائيم
قدامي- حاوي نيمكره هاي مغزي و لوب هاي پيشاني
 مياني- حاوي لوب هاي آهيانه ، گيجگاهي و پس سري .
 خلفي- حاوي ساقه مغز و مخچه است .
مغز در جعبه استخواني محكمي به نام جمجمه ]قرار گرفته. كه[ در زير جمجمه توسط سه لايه يا مننژ پوشيده شده ] است .[ مننژ ها نوعي بافت همبند فيبري هستند . كه عمل حمايت ، حفاظت و تا حدود كمي تغذيه مغز را انجام مي دهند . مخ داراي دو نيم كره و چهار لب است . ماده خاكستري در سطح مغز قرار دارد و ماده سفيد بخش دروني مخ را تشكيل مي دهد . نيمكره هاي مغزي بزرگترين بخش دستگاه عصبي مركزي هستند و مسئول عملكرد و هوش و ذكاوت شخص مي باشند2».
آگاهي يافتن از كار هر يك از دو نيمه مغز گامي مهم در آزادي و بروز نيروي ناخودآگاه و خلاقه بالقوه بشر است .
آشنايي با دو نيمكره مغز
تحقيقات اخير تا حد زيادي نظريات موجود درباره ماهيت آگاهي انسان را شرح داده است . كارآيي كشفيات جديد مستقيما" در امر رهاسازي و بروز نيروي خلاقه انسان «ضمير ناخودآگاه» دخيل بوده است .
شكل پلان مغز انسان شبيه به دو نيمه گردوست كه در وسط به هم وصل شده اند اين دو نيمه را «نيمكره راست» و «نيمكره چپ» ناميده اند .
دستگاه عصبي انسان با اتصال متقاطع به هر دو نيمكره وصل شده است نيمكره چپ نيمه راست و نيمكره راست نيمه چپ بدن را كنترل مي كند . بر طبق شواهد ديده شده اگر  نيمكره چپ مغز شخصي بر اثر ضربه يا سانحه اي آسيب ببيند بر نيمه راست بدنش به طور جدي اثر مي گذارد . و بر عكس اين قضيه در رابطه با نيمكره راست صادق است . به علت متقاطع بودن اتصال رشته عصبي به مغز ، دست چپ به نيمكره راست و دست راست به نيمكره چپ مغز وصل است . 
در مغز حيوانات نيمكره ها اصولا" از نظر كاري شبيه به هم يا متقارن هستند اما نيمكره هاي مغز انسان از نظر كاري نامتقارن رشد مي كنند . قابل توجه ترين اثر خارجي نامتقارن بودن مغز انسان راست دستي و چپ دستي است.
دانشمندان قرن نوزده نيمكره چپ را كه عهده دار تكلم ، تعقل و فكر كردن و كارهاي عالي تر ديگري است و انسان را از ساير موجودات جدا مي كند «نيمكره كبيره» و نيمكره راست را «نيمكره صغيره» نام نهادند نظر كلي كه تا اين اواخر شايع بود عقيده بر اين باور كه نيمه راست مغز كمتر از نيمه چپ رشد و تكامل يافته است و اصولا" نيمه اي است خاموش و كم توان .
مركز توجه مطالعات علم عصب شناختي به مدتي طولاني تا اين اواخر از رشته ضخيمي كه از ميليونها رشته باريك تشكيل و به صورت متقاطع به دو نيمكره وصل شده است ، بي اطلاع بودند اين رشته ضخيم جسم پينه اي نام دارد به خاطر بزرگي اندازه و تعداد زياد رشته هاي عصبي و موقعيت استراتژيك آن در وصل دو نيمكره ساختار مهمي به حساب مي‌آيد .
از مجموعه مطالعاتي كه در مورد حيوانات در سال 1950 در انستيتوي تكنولوژي كاليفرنيا انجام شد   معلوم شد كه كار اصلي جسم پينه اي ايجاد ارتباط بين دو نيم كره و انتقال محفوظات  و آموخته هاست . علاوه بر اين معلوم شد كه اگر اين رشته ضخيم ارتباط دهنده قطع شود نيمكره هاي مغز به كار خود به طور مستقل ادامه مي دهند . از اين امر معلوم مي شود نبودن آن اثر چنداني در رفتار بيولوژيك شخص ندارد .  «در طي دهه 1960 با گسترش تحقيقات مشابهي درباره بيماران عصبي اطلاعات بيشتري درباره عملكرد جسم پينه اي به دست آمد و باعث شد تا دانشمندان نظر اصلاح شده تواناييهايي نسبي هر يك از نيمكره هاي مغز بشر را بديهي فرض كنند : اين كه هر دو نيمكره در عملكردهاي شناختي بالا درگير مي شوند ، هر نيمه مغز متخصص شيوه اي مكمل در شيوه هاي متفاوت فكر كردن است ، و هر دو نيمه بسيار پيچيده اند.» 2 
دكتر راجر و اسپري در مقاله معروف خود كه در سال 1973 به عنوان «اختصاصي بودن كار مغز و جدا كردن نيمكره ها از طريق جراحي» مي گويد : «مطلب اصلي اين است كه دو روش در فكر كردن وجود دارد كه يكي كلامي و ديگري غير كلامي است . كه به طور جداگانه به ترتيب با نيمكره چپ و راست انجام مي شود . سيستم آموزشي ما و علوم به طور كلي شكل غير كلامي را به حيطه فراموشي سپرده اند آن چه آشكار است اين است كه جامعه بر عليه نيمكره راست عمل مي كند . حقايق آشكار مي كند كه نيمكره صغيره خاموش ، به درك فرم ، تخصص دارد و اساسا" با اطلاعات كسب شده ، به صورت تركيبي عمل مي كند نيمكره كبيره كلامي بر عكس نيمكره صغيره به طريق منطقي عمل مي كند زبان اين نيمكره از درك فوري تركيب هاي نيمكره صغيره عاجز است.»
گروه كاليفرنيا تكنولوژي متعاقبا" روي مريض هايي كه به جدايي نيمكره مبتلا بودن توسط آزمايشهاي دقيق و هوشمندانه كه جدايي كار دو نيمكره را آشكار مي ساخت كار كردند. اين آزمايشها اطلاعات جديد و شگفتي درباره هر يك از نيمكره ها به دست داد و اين به اين معني است كه هر يك از نيمكره ها  واقعيت را به شيوه خودش مي بيند .  اين گروه با روش هاي ساده ، نيمه راست جدا شده مغز مريض را آزمايش كردند و پي بردند كه نيمه راست يا بي زبان مغز نيز شناخت دارد ، بازتاب احساسي دارد وبا اطلاعات، به شيوه خودش بر خورد مي كند.
در مغزها جسم پينه اي با برقرار كردن ارتباط بين نيمكره ها دو نوع مشاهده را با هم سازش و آشتي مي دهد و بدان وسيله احساس ما به صورت يك شخص واحد حفظ مي شود .