تاريخ تشيع در مكه، مدينه و . . .

فهرست مطالب
مقدمه
تشيع در مكه و مدينه
تشيع در مدينه
تشيع در حلب
پي نوشت ها
مقدمه
حمله سلطان سليم به مماليك در سال 7 ـ 1516، شريف مكه را بر آن داشت تا تسلط دولت عثماني بر سرزمين حجاز را به رسميت بشناسد. اندكي بعد، فتح نخست بغداد (در سال 1534) و بصره (به سال 1536) سبب شد تا دولت عثماني در قلب سرزمين هاي كهن اسلامي حضور يابد.
در چشم مردمان عرب، سليم و جانشينان او سلطان الروم بودند، اما اين روشن بود كه آنچه امپراطوري عثماني به دست آورد، تنها يك توسعه جغرافيايي نبود، بلكه صرف نظر از تمايلات و باور مذهبي اجداد سلطان سليم، بعد سياسي و مذهبي پيدا كرده بود.
يك نگاه سريع به نقشه مذهبي ِ امپراطوري ِ توسعه يافته، خود گوياي اين واقعيت است كه مذهب شيعه امامي تا حدود زيادي در عراق، بحرين، شرق جزيرة العرب، يمن، حجاز، لبنان، سوريه و نيز ميان اكثريت شهرهاي مركزي مانند بغداد، بصره، و شهرهاي مقدس عراق، و همچنين حلب، دمشق، صيدا، مرسا و بالأخره دو شهر مقدس مكه و مدينه حضور داشته است.
تشيع در مكه و مدينه
حضور تشيع يا هواداري از علي(عليه السلام) به صورت فردي يا خانداني در مكه، و نيز به صورت عناصر محلي يا مهاجر از نقاط ديگر، به طور جدي با تاريخ اين شهر به نخستين روزهاي حضور اسلام در آن باز مي گردد. ظهور سلسله خودمختارِ محليِ خاندانِ شيعي بني الحسن، به روشني از موقعيت بالا و ماهيت اين حضور خبر مي دهد.
مسأله اي كه براي مدتي طولاني مورد غفلت بوده، موضع گرايش هاي شيعي سه سلسله از شرفا است كه يكي پس از ديگري از قرن دهم به بعد حاكم بر مكه شدند; جعفري ها، هواشم و بنو قتاده; مسأله اي كه اخيراً دريك مقاله عالي توسط R. Mortel مورد بررسي قرار گرفته است