رسانه ارزیابی و بررسی کارایی کنترل کننده ذرات معلق در کارخانجات

چکيده:
کارخانجات آسفالت منابع انتشار  آلاینده های هوا  هستند که نقش موثر در آلودگی هوا ،ذرات معلق رادارند.در منطقه نیشابور 3 کارخانه آسفالت باعث تولید این آلاینده ها شده و نیزمشکلاتی را برای محیط شهری و طبیعی ایجاد نموده است .
ابتدا کارخانجات آسفالت شناسایی شده و سپس اطلاعات مورد نیاز در این رابطه جمع آوری گردیده است . از سه کارخانه موجود 2 کارخانه دارای سیستم سیکلون – اسکرابرتر بوده و کارخانه دیگر فاقد سیستم کنترل کننده می باشد . برای ارزیابی سیستم های کنترل کننده این کارخانجات باید نمونه برداری ذرات معلق در زمانی که کارخانه فعال است انجام گیرد .
 برای ارزیابی این سیستم ها ، با توجه به یکسان بودن شرایط تولید در ساعات کار ، 3 نمونه قبل سیستم و 3 نمونه بعد از سیستم کنترل کننده برداشت شده است . نتایج این نمونه برداری حاکی از آن است که ذرات معلق در خروجی این کارخانجات بین محدوده 20859-26137 mg/m³ و میزان ذرات معلق ورودی به سیستم موجود بین رنج 67953-77951mg/m³ می باشد. با توجه به این اعداد کارایی این سیستم ها در کارخانجات آسفالت شهرداری و تیراژ به ترتیب برابر با 68.9% و 73.1% محاسبه گردیده است .
 با توجه به این کارایی ، عملکرد سیستم های موجود با توجه به غلظت ذرات ورودی پایین بوده است. زیرا انجمن متخصصین بهداشت صنعتی امریکا کارایی اسکرابر را به تنهایی 95-98% بیان نمده است .
 از دلایل بازدهی کم در این سیستم ها را می توان به موارد ، طراحی غلط ، عدم نگهداری و بهره برداری مناسب و آبدهی نا مناسب اسکرابرتر اشاره کرد. در پایان راهنمائیهایی پیشنهاد گردیده است که این موارد برای تمامی کارخانه های ایران موثر است .


بیان مسئله و اهمیت موضوع :
ذرات معلق یکی از شاخص های مهم کیفیت هوا می باشند که عمده ترین منبع تولید آن منابع متحرک  مانند وسائل نقلیه موتوری و منابع ثابت مانند صنایع و کارخانجات بویژه کارخانجات کانیهای غیر فلزی همانند واحدهای سیمان ، گچ و آسفالت می باشند .
در اثر انتشار گرد و غبار (Dust) زيانهاي بي شمار بوجود مي‌آيد كه آنها را به صورت زير دسته‌بندي مي‌نماييم.
الف – زيانهاي حاصل از انتشار گرد و غبار براي مردم
ب – زيانهاي حاصل از انتشار گرد و غبار براي مواد اوليه و فلزات
ج – زيانهاي حاصل از انتشار گرد و غبار براي ماشين‌ها و دستگاهها
•    الف – هواي آلوده بوسيله گرد و غبار ، دوده ، ذرات ريز معدني ، ذرات ريز اورگانيك مواد راديو اكتيو – ازن – گازهاي محرك و … نه تنها روي ريه ، اثر سوء دارد بلكه روي مجاري هوايي يا برونشها و … در ريه نيز اثر سوئي دارد ، پس اولين زيان آن بصورت امراض گوناگون متوجه انسان مي‌گردد و زيان ديگر آنرا مي‌توان كاهش در توليد دانست.
1-1-    مروری بر تحقیقات EPA در سال 2001 :

EPA در سال 2001 ممیزهایی را بر روی 17 مورد کارخانه آسفالت از بین کارخانه های آسفالت New
 south wales انجام داد . و نیازمندیهایشان را برای بهبود نمودن فعالیت های زیست محیطی رضایت بخش بصورت زیل مشخص نمود :
•    طرح مناسب و صحیح ، نگهداری و اپراتوری صحیح از تجهیزات کنترل الودگی آب و هوا .
•    مطمئن شدن از عدم ریخت و پاش و سریز شدن مایعات و یا هر ماده آلوده ، ماده یا مایعی که سریعا آلوده کننده می باشد .
•    آماده کردن یک حصار و سد اطراف مایعات یا موادی که دارای پتانسیل آلودگی و باعث آلودگی آب یا زمین میگردد .
•    EPA از طریق یک پروسه دقیق و سیستماتیک از برنامه هایی که در ذیل آمده است به واحدهای آسفالت اطمینان خاطر داده است و با اجرای این برنامه و نیز فوکوس توسط یک مدیریت سایت بر روی همه سایتها می توان به یک واحد ایده آل رسید .
1-  توجه و دقت بر روی مواد قیری و دیزلی و دیگر مواد شیمیایی
•    سرریز شدن مواد قیری در حین نقل و انتقال مواد تمیز نخواهد شد و این باعث آلودگی خاک و جریانات آبی می شود .
•    گزینه بالا در مورد مواد شیمیایی و دیزلی نیز صادق است .
2- ذخیره سازی هیدروکربنها و دیگر مواد شیمیایی
•    آلودگی نا پسندیده هیدروکربنها و دیگر مواد شیمیایی ناشی از ظرفیت ناکافی باندها ، فقدان زیر ساخت غیر قابل نفوذ ، تخریب دیواره های باند ها باعث آلودگی جریانات آبی می گردد.
3- دقت در گرم کردن مواد تجمع یافته و قیر
•    افزایش حد ویژه درجه حرارت مواد قیری ذخیره شده احتمال افزایش انتشارات ترکیبات آلی فرار به هوا دارد .
•    سوخت مایعی که برای گرم کردن مواد قیری استفاده می شود اگر به طور صحیح نگهداری نشود باعث آلودگی هوا و آب و خاک می گردد .
4- کنترل مواد ذره ای هوا برد از فرآیند های تولیدی
•    بهره برداری و نگهداری ضعیف تجهیزات کنترل آلودگی از قبیل سیکلون ، بگ هوس و اسکرابر تر باعث انتشار ذرات به هوا می گردد .
5- مدیریت مواد زائد و روانابها
•    در کارخانجات آسفالت در اثر ظرفیت محدود و ناکافی سیستم های تصفیه آب آلوده ، رواناب ها و فاضلابها قبل از تخلیه تصفیه نمی گردند .
•    شیوه های دفع نامناسب مواد زائد احتمال انتشارات گرد و غبار را بدنبال خواهد داشت .
1-    نصب تجهیزات پایش
•    وسایل پایش هوا و نیز آب می تواند در عدم آلوده شدن محیط زیست کمک نماید .  

                                                                                                                                                                             
1-2- مروری بر تحقیقات EPA در سال 2004 :
EPA در سال 2004 اقدام به انتشار راهنمای بهترین عملکرد زیست محیطی برای کارخانجات آسفالت نمود. این راهنما در مورد تمامی جنبه های زیست محیطی یک واحد تولیدی آسفالت از جمله : آلودگی هوا (ذرات ، گازهای منتشره ) ، بو ، سر و صدا ، مواد زائد و نیز پساب آنها را در بر می گیرد. EPA  ابتدا تعاریفی از این آلاینده ها نموده است و سپس به ارائه بهترین عملکرد زیست محیطی در مورد هر کدام از آنها نموده است که در اینجا توضیحاتی را که EPA  در مورد ذرات ، سیکلون و اسکرابر تر عنوان نموده است را آورده ایم :
در واحد های تولید آسفالت دو نوع منبع در انتشار ذرات نقش دارند :
1-    منابعی مثل قسمت های عمومی و فعالیتهای محوطه ای ، قسمت تحویل که  ذرات انتشار یافته از این منابع Open Fagutive  نامیده می شود .
مروری بر تحقیقات CCA در سال 2004 :
موسسه ساخت و ساز کانادا در سال 2004 اقدام به انتشار راهنمای بهترین عملکرد زیست محیطی نمود که هدف از انتشار این راهنما مهیا کردن نخستین قوانین و نیز یک سری اطلاعات و توصیه های مفید مرتبط اپراتوری آسان برای کمک به مالکان کارخانجات آسفالت داشته تا بتوانن مالکان این واحدهای صنعتی را نسب به مسولیت های زیست محیطی آگاه نموده و تا حد امکان وسایل موجود خود را مجهز تر نمایند .
در این راهنما در بخش اول یک سری تعاریف از قبیل ذرات ، انتشارات گازی ( انتشارات معدنی ، ترکیبات آلی ) ، بو ، صوت و پسماند موجود پرداخته که از آوردن آنها صرف نظر گردیده است و در بخش دوم آن CCA به یک سری عملکرد های زیست محیطی از قبیل مواردی که در ذیل عنوان شده ، پرداخته که اعمال و مد نظر گرفتن این گزینه ها می توا نند بعنوان جزیی از بهترین عملکرد های زیست محیطی باشند . 
1-    محوطه باز کارخانه :
منطقه عبور و مرور حتما بهسازی گردد و عاری از گرد و غبار باشد .
به حدافل رساندن قسمت نگهداری و تلنبار نمودن شن و ماسه و گراویه (مواد اولیه
2-    سیکلون :
سیکلون در کارخانه های آسفالت نقش وسایل ابتدایی جمع آوری ذرات را بعهده داشته و مزایای زیادی برخوردار است و باید به طور متناوب چک شود .