سهم ایران در بازار جهانی زعفران

اشاره:‌
زعفران از محصولات كشاورزي است كه از ديرباز در ايران، آسياي صغير و بخش هايي از اروپا به ويژه يونان شناخته و مصرف شده است. در گذشته مصرف زعفران به عنوان يك گياه دارويي به لحاظ خواص آن مد نظر بوده،‌ اما امروزه زعفران به لحاظ رنگ، طعم و مزه خوب در صنايع غذايي مصر گسترده‌اي دارد. با اين وجود، هنوز زعفران در بسياري از كشورها شناخته شده نيست و مصرف جهاني آن در حد قابل قبولي نمي‌باشد.
بازار جهاني زعفران به طور عمد در اختيار شش كشور مي‌باشد كه عمده‌ترين صادركنندة‌ آن، ايران است. در اين مقاله بازار جهاني زعفران را از نظر مي‌گذرانيم و را‌‌ه‌هاي توسعه آن و افزايش صادرات زعفران از سوي كشورهاي عرضه كننده به ويژه ايران را بررسي مي نماييم.
زعفران از محصولات ارزشمند غذايي است كه داراي خواص گوناگون درماني، طعم و مزه جذاب و . . . است با اين وجود بسياري از مردم جهان هنوز با زعفران آشنا نشده‌اند و از اين رو تجارت جهاني زعفران در حد محددي مي‌باشد.
اطلاعات دريافتي از شبكه جهاني اينترنت نشان مي‌دهد كه در سال 1997 كه اطلاعات مدون آن در دسترس مي‌باشد، در مجموع 29 ميليون و 634 هزار دلار زعفران در بازار جهاني مبادله شده است.
سهم ايران در اين بازار 55/63 درصد، اسپانيا 13/27 درصد، چين 3 درصد،‌ ايتاليا 68/1 درصد، امارات متحده عربي 26/1 درصد و سوييس 71/0 درصد مي‌باشد. ايران عمده‌ترين صادر كننده زعفران در جهان در سال 1977 بود. البته در سال‌هاي 2000-1998 نيز همچنان ايران بيشترين سهم را در تجارت جهاني زعفران داشته است. اما اطلاعات آن بر روي شبكه جهاني اينترنت موجود نيست.
آمار گمرك جمهوري اسلامي ايران نشان مي‌دهد كه ارزش صادرات زعفران ايران در سال 1376 (از 21 مارس 1997 تا 20 مارس 1998) به بيش از 14 ميليون دلار رسيد. اين رقم در سال گذشته (1379) به 5/43 ميليون دلار افزايش يافت كه رشدي 210 درصدي را نشان مي‌دهد.
بر اساس اطلاعات دريافتي از شبكه جهاني اينترنت، در سال 1997 اتحاديه اروپا با جذب 27/60 درصد زعفران ايران بوده است. پس از آن سوييس با جذب 30/1 درصد  آرژانتين با واردات 13/1 درصد زعفران صادراتي، خريداران عمده ديگر محسوب مي‌شوند.
در بين كشورهاي عمده خريدار زعفران در بازار جهاني، پس از اتحاديه اروپا كه 62 درصد واردات زعفران جهان را در سال 1997 به خود اختصاص داد. آمريكا با جذب 07/16 درصد. ژاپن با جذب 34/6 درصد. سوييس با جذب 13/6 درصد . آرژانتين با جذب 42/3 درصد. هنگ كنگ با 97/1 درصد. كانادا با 51/1 درصد. سنگاپور با 91/0 درصد، استراليا با 74/0 رصد و برزيل با جذب 23/0 درصد صادرات جهاني زعفران، از بازارهاي عمده وارد كنده اين محصول بودند.
البته در اين فهرست نام كشورهايي همچون نروژ، اوراگوئه ، شيلي ، كلمبا، مصر، جمهوري چك‌  اسرائيل، روسيه تايلند، تونس، گواتمالا، نيكاراگوئه ، السالوادور، ايسلند و پرو نيز به چشم مي‌خورد كه ميزان واردات آنها كمتر از 15/0 درصد واردات جهاني زعفران مي‌باشد.اما اين كشورها در زمره كشورهاي آشنا با محصول زعفران تلقي مي‌شوند.
بر اساس همين گزارش، ارزش واردت زعفران اتحاديه اروپا در سال 1997 به حدود 4/18 ميليون دلار، آمريكا به 8/4 ميليون دلار،‌ ژاپن به حدود 19 ميليون دلار، سوئيس به 18 ميليون دلار، آرژانتين به بيش از يك ميليون دلار، هنگ كنك به 585 هزار دلار، كاندا به 447 هزار دلار، سنگاپور به 270 دلار و برزيل به 67 هزار دلار رسيد. ارزش واردات زعفران ديگر كشورهايي كه در فهرست شبكه جهاني اينترنت  براي هر سال 1997 ثبت شده است. از يك تا 41 هزار دلار بود.
در همين حال اطلاعات دريافتي در خصوص صادركنندگان زعفران در سال 1997 نشان مي‌دهد كه بازار صادرات زعفران اسپانيا كه دومين صادركنندة جهاني با سهم 2713 درصد بازار است. امركا. ژاپن، سوئيس، آرژانتين، هنگ كنگ، كانادا، سنگاپور و استراليا مي‌باشد.
بازر عمده صادراتي چين كه سومين صادر كننده زعفران جهان با سهم بازار 3 درصد در سال 1997 بود. كشور ژاپن بوده است . تمام زعفران صادراتي چين در اين سال به بازار ژان عرضه شده است.
ايتاليا كه چهارمين صادر كنندة‌ بزرگ زعفران با سهم 168 درصد در بازار در سال 1997 بود. به طور  عمده سوئيس، امريكا. كانادا و برزيل ثبت شده است.
امارات نيز با سهم 126 درصدي بازار در سال 1997 توانست محصول خود را به طور عمده به هنگ كنگ، سوئيس و اتحاديه اروپا عرضه كند. به عقيدة ‌كارشناسان، امارات زعفران وارداتي از ايران را به بازارهاي مذكور صادرات مجدد نموده است.