ایدئولوژی خاورمیانه

فهرست مطالب
عنوان     صفحه
سخن نخست   
فصل اول
استعمار خاورميانه
استعمار فرانو و خاور ميانه
شكست طرح خاورميانه بزرگ و آمريكا   
فصل دوم
صهيونيسم و خاورميانه
صهيونيسم، بستر تروريسم
اسرائيل و جنگ عراق   

فصل سوم
آمريكا در خاورميانه
نگاهي به ماهيت استراتژي‌هاي امريكا در خاورميانه
پيشبرد فرآيند صلح خاورميانه
استراتژي امريكا در جنگ عليه تروريسم  
فصل چهارم
خاورميانه آرام
دموكراتيزه‌كردن خاورميانه و الزام به رعايت منشور حقوق بشر
جلوگيري از گسترش توليد و تكثير سلاحهاي كشتارجمعي   

فصل پنجم
خاورميانه و نفت
سناريوي سوم نفتي براي هزاره جديد
سناريوي سوم
همسازي با آرزوهاي كشورهاي در حال توسعه
شيوه هاي جديد علمي   

فصل ششم
ايران و آمريكا
بررسي ريشه هاي مواضع خصمانه آمريكا عليه ايران
چشم انداز تاريخي
چهره اي مغرض
پايان سخن    

فهرست منابع و مآخذ   

سخن نخست :
منطقه اي را كه غربيها خاورميانه مي نامند از دو ديدگاه مي توان مطالعه كرد؛ يكي از ديدگاه غرب و ديگري از ديدگاه مردم اين منطقه كه ايرانيان، اعراب، تركها و يهوديان هستند. قبل از فروپاشي بلوك شرق اين منطقه از نظر قدرتهاي بزرگ اروپايي و ابرقدرتها داراي اهميت استراتژيكي و ژئوپوليتيكي ويژه اي بود و هنوز هم به رغم از ميان رفتن شوروي از اهميت آن كاسته نشده چرا كه نفت خاورميانه منبعي سهل الوصول و نسبتاً ارزان تر انرژي براي كشورهاي اروپايي، ژاپن، هند، چين و تا حدودي ايالات متحده است. اگر چه امروز روسيه ديگر تهديدي جدي براي صدور نفت خاورميانه محسوب نمي شود ولي هر عامل ديگري كه امنيت راههاي دريايي از خليج فارس تا اروپا و خاور دور را به خطر اندازد و انتقال نفت را متوقف يا مختل كند با واكنش شديد غرب مواجه خواهد شد. بنابراين از اين نظر وضع خاورميانه امروز و در آينده ي قابل پيش بيني به وضعي كه در قرن نوزدهم آن را «مسئله شرق» مي ناميدند نيست.
اما دولتها و مردم خاورميانه چه بخواهند و چه نخواهند نمي توانند از سياست بازيها و رقابتهاي قدرتهاي بزرگ كنار بمانند. در گذشته برخي از دولتهاي خاورميانه با استفاده از درگيريها و تضادهاي بين دو بلوك شرق و غرب توانستند رانتهاي استراتژيكي به دست آورند و تا حدودي شكم مردم خود را سير كنند. ولي امروز اين وضعيت دگرگون شده است، نيروهاي نظامي قدرتهاي بزرگ به بهانه هايي سست اين كشورها را اشغال مي كنند. بنابراين امروز حتي ثروتمندترين و نيرومندترين كشور صادركننده ي نفت نه از نظر جمعيت و نه از لحاظ منابع علمي، صنعتي، فني يا قدرت نظامي توان رقابت با ايالات متحده يا حتي كشورهايي نظير فرانسه، بريتانيا، آلمان و ژاپن را ندارد. درواقع، دولتهاي خاورميانه نه تنها سودبرندگان رقابتها و تضادهاي بين المللي قدرتهاي بزرگ نبوده و نيستند بلكه قربانيان اصلي اين رقابتها هستند.
اما اگر بخواهيم اين منطقه را نه از ديدگاه استراتژيكي و ژئوپوليتيكي غرب بلكه از ديدگاه مردمان آنكه اكثراً مسلمان هستند بررسي كنيم، آن گاه مسائل و موضوعهاي خاورميانه براي ما متفاوت از ديدگاه غربيها خواهند بود. شايد ظاهراً نخستين مسئله مهم مناقشه فلسطين و اسراييل باشد. يكي از دلايل به درازا كشيده شدن اين مناقشه اين است كه جهان عرب از مجموعه ي دولتهايي تشكيل شده كه پس از تجزيه امپراتوري عثماني توسط دول غربي به طور مصنوعي تأسيس شده اند و بنابراين داراي نقطه نظرها و منافع متفاوت و گاه متضاد هستند و هرگز نتوانسته اند بر سر يك راه حل مشترك توافق كنند. بديهي است كه منافع و ديدگاههاي عربستان سعودي، يك دولت بسيار ثروتمند و به شدت ارتدكس اسلامي، نمي تواند با منافع و ديدگاههاي يك دولت فقير غيرمذهبي خاورميانه اي يكسان باشد.
با نگاهي سريع به روند مناقشه ي اعراب و اسراييل مشاهده مي كنيم كه مصر در ابتدا به علت موقعيت ژئوپوليتيك و نظامي اش از مهره هاي اصلي ائتلاف ضد اسراييلي بود ولي پس از توافق كمپ ديويد در 1978 از اين ائتلاف كنار كشيد. اكنون نيز پس از توافقهاي اسراييل با سازمان آزادي بخش فلسطين و سپس با دولت خودگردان و نيز با اردن، سوريه عضو ديگر آن ائتلاف در موقعيتي نبوده و نيست كه بتواند خطر يك جنگ تازه با اسراييل را به جان بخرد. بنابراين تضاد اعراب و اسراييل ممكن است با روي كار آمدن حماس به صورت كنوني باقي بماند يا حتي از طريق به اجرا درآوردن توافقهاي اسلو و موافقتهاي بعد از آن به يك راه حل قابل قبول طرفين بينجامد.
اما اگر فرض كنيم آن ائتلاف بزرگ 1948 اعراب بر عليه اسراييل از نو زنده و يك جنگ تازه به نابودي اسراييل منجر شود باز هم مسئله مردم خاورميانه حل نخواهد شد. مسئله اصلي چيز ديگري است، كه با پايان گرفتن انزواي منطقه و ورود آن به صحنه سياست و روابط بين الملل بروز كرد. اين مسئله در واقع مسئله عدم توفيق يا عدم رغبت مردم منطقه براي نزديك شدن به تمدن و فرهنگي ديگر يا جذب آن بود.
تا شروع قرن بيستم نظامهاي سياسي خاورميانه از نوعي بودند كه در كتابهاي سياسي كلاسيك به عنوان استبداد شرقي توصيف مي شوند. دراين نوع نظام، دولت در خدمت خليفه يا سلطان و وظيفه عمده اش گرفتن ماليات و نگه داري نيروي نظامي بود، و هيچ اعتمادي بين فرمانروايان و مردم وجود نداشت. در اواخر قرن نوزدهم، براي روشنفكران منطقه كه كم و بيش با نظامهاي سياسي غربي آشنا شده بودند اين نوع نظام ديگر پذيرفتني نبود. پس چه چيزي بايد جانشين آن مي شد؟ يك نظام مشروطه، يعني يك دولت ملي، كه روابط فرمانروايان و مردم را تنظيم و تعريف كند. اين نظام يعني يكي از دستاوردهاي سنت حقوقي و سياسي اروپا، اگرچه در ميان طبقات روشنفكر و تحصيل كرده ي منطقه از احترام و ارزش برخوردار بود ولي از نظر توده هاي مردم، به ويژه توده‌هاي عرب، مخلوق قدرتهاي «كافر و منفور» غربي و توطئه اي براي در هم شكستن اتحاد اعراب و ايجاد تفرقه در امت اسلامي تلقي مي شد و بنابراين مشروعيتي نداشت.
 به همين دليل تلاشهاي تركهاي جوان عثماني، مشروطه خواهان ايراني و مصري در جهت استقرار نظام مشروطه به هيچ انجاميد و خيلي زود آشكار شد كه دولتهاي منطقه قادر به حفظ نظام پارلماني آزاد نيستند. بنابراين، هر روز نظامي مستبدتر و خشن تر جايگزين نظام خودكامه ي پيش تر از خود شد و مردم منطقه مانند جانوران آزمايشگاهي در بوته ي آزمايش زورگويان ريز و درشت نظامي و غيرنظامي قرار گرفتند.
آنچه در واقع روي داد اين بود كه نهادهاي سياسي سنتي خاورميانه از ميان رفتند ولي هيچ نهاد قابل دوامي نيز جاي آنها را نگرفت. همين مسئله ريشه ي بي ثباتي امروز خاورميانه است. در مورد مفاهيم و ايدئولوژيها نيز اتفاق مشابه روي داد و تنش فرهنگي و روشنفكري امروز منطقه نيز پيامد همان است.
زماني پان عربيسم محبوب ترين مفهوم و ايدئولوژي بود. اين مفهوم با تجددگرايي منافات نداشت ضمن آنكه خواستار رهايي از گذشته و سنتهاي قديم نيز نبود. اما اين حقيقت كه عربها يك دولت واحد هستند در واقعيت منعكس نبود، چرا كه پس از تجزيه امرپراتوري عثماني عربها نه در يك دولت بلكه در دولتهاي متعددي زندگي مي كردند. بنابراين طبق ايدئولوژي پان عربيسم «واقعيت» بايد به نحوي ساخته مي شد كه با «حقيقت» وفق دهد. اما تلاش براي تحقق بخشيدن به رؤياي پان عربيسم از معنويت به سياست تبديل شد، سياستي كه در آن رهبران دولتهاي عربي عليه يكديگر مبارزه و توطئه مي كردند، سياستي كه در آن حكومت يك كشور مي كوشيد حكومت كشور همسايه اش را سرنگون كند، مبارزه اي كه در آن ميانه روي و امتناع وجود نداشت. جمال عبدالناصر سرشناس ترين رهبر جهان عرب بود كه اصول معنوي پان عربيسم را به شعارهايي براي تحريك و انهدام تغيير داد. اما سرانجام اين شعارها و سياستها به هيچ انجاميد و اگر امروز چيزي از پان عربيسم به عنوان ايدئولوژي رسمي باقي مانده همان است كه در كتابهاي درسي مدارس مشاهده مي شود يا گهگاه عوام فريبان به آن متوسل مي شوند. پان عربيسم جاذبه و نيروي الهام بخش خود را از دست داده است و وجود صوري آن پنهان كننده ي خلأيي روشنفكري و ايدئولوژيكي است كه اين امر هم دردناك است و هم خطرناك.
اما مفهوم ملت گرايي (ناسيوناليسم) كه با تأسيس دولتهاي ملي در خاورميانه طرفداراني پيدا كرد از همان ابتدا با مخالفتهاي فراواني روبه رو شد. معترضان ادعا
مي كردند كه ملت گرايي وفاداري به اسلام را كه بايد تنها عامل پيوند مسلمانان باشد نفي يا انكار مي كند و اصولاً در اسلام مرزبنديهاي جغرافيايي يا فرهنگي وجود ندارد. به علاوه تأكيد ملت گرايي عمدتاً بر امور دنيوي بود و تأسيس نهادهاي نوع غربي را براي رسيدن به توسعه و پيشرفت ملي تجويز مي كرد كه سرانجام ممكن بود به ايجاد دولتهاي ملي مبتني بر الگوهاي غربي بينجامد.
اين جدايي بين اسلام و دكترينهاي سياسي سرانجام متفكران اسلامي را نگران ساخت. ابوالعلأ مؤدودي از مسلمانان هند و پاكستان و شيخ حسن البنا بنيان گذار اخوان المسلمين در مصر در زمره ي نخستين انديشمنداني بودند كه مبارزه با اين روند را آغاز كردند. آنها مي گفتند كه براي مصون ماندن در برابر مكتبهاي روشنفكري مرموز و خطرناك كه غرب آنها را رواج داده است و خطر آنها كمتر از خطر تسلط سياسي و نظامي غرب نيست، مسلمانان بايد به اسلام پيامبر (ص) بازگردند و نظامي براساس دستورات قرآن مجيد و سنت پيامبر (ص) تأسيس كنند، و قانون گذاري و امور سياسي بايد مطابق دستورات الهي باشد.
بديهي است كه براي توده هاي مردم خاورميانه كه اسلام عميقاً با جان و روحشان عجين شده و برايشان معنويت و آرامش روحي فراهم كرده است، گوش فرادادن به اين سخنان دلنشين تر و پذيرفته تر از شنيدن بحثهاي «روشنفكرانه مرموز» و نامأنوس است. اما واقعيت اين است كه آيا دولتها و مردم خاورميانه امروز مي توانند نهادها و ساختارهاي سياسي و فرهنگي، اجتماعي و اقتصاديِ الگوبرداري شده از غرب، پيچيده و متفاوت خود را رها كنند و در هيئتي واحد به نوع حكومت، سازمان، اصول و مديريتي باز گردند كه در آنها تجربه اي ندارند؟ در جاي ديگري نوشته بودم: «در خاورميانه دنياي كهن نمي ميرد و دنياي نو زاده نمي شود، آيا اين برزخ تاريخي هميشگي خواهد بود؟


استعمار فرانو و خاور ميانه
طرح ايجاد خاورميانه بزرگ چندي است كه به طور جدي نقل محفل برجستگان سياسي، اجتماعي و مذهبي منطقه و آن سوي آب هاي آتلانتيك گشته است.
در اين ميان، ايالات متحده در رأس جبهه موسوم به غرب، طي نخستين سال هاي سده بيست و يكم ميلادي به همراهي متحدان اروپايي خود، دم از لزوم اجراي اين طرح در منطقه حساس و سرنوشت ساز خاورميانه مي زند. البته در اين ميان، از چاشني اجبار استفاده كرده با برشمردن مزيت هاي اجراي اين طرح براي كشورهاي عرب و غيرعرب منطقه، نسخه اي عجولانه برايشان پيچيده است.
به عقيده بسياري از آگاهان و كارشناسان مسايل سياسي و ژئوپلتيك در اين كه كشوري با مختصات و ويژگي هاي ايالات متحده با آن پيشينه استكباري و كشورهاي هميشه استعمارگر اروپاي غربي همچون انگليس كه به كفتار پير جهان غرب معروف است، حامي و پشتيبان بلامنازع اجراي طرح خاورميانه بزرگ شده اند، بايد در پي كشف اغراض ناگوار آنها در پس اين قضا بود با اين وجود، بي گمان تبعات و تأثيرات نامطلوب سياسي- اجتماعي به همراه اين موضوع خواهد بود. تأثيراتي كه در صورت اجراي اين طرح ناپخته و نسنجيده، پيامدهاي مخرب و ويران كننده اي براي كشورهاي اسلامي منطقه خواهد داشت و چه بسا به مقدمه اي براي بازگشت استعمار فرانو به منطقه خاورميانه مبدل گردد.
با اين مقدماتي كه گفته شد بيش از پيش اهميت تحولات اخير در خاورميانه مشخص شده و ذهن تحليل گران را با ابعاد آشكار و پنهان اين پروژه آشنا خواهد شد.
دقت در اين مسئله بسيار مهم كه جهان غرب به سردرگمي آمريكا امروزه با جديت خواستار پياده شدن اين طرح در منطقه بسيار حساس و پرمناقشه خاورميانه است و كشورهاي منطقه، به ويژه كشورهاي عربي حوزه خليج فارس را مجبور به تبعيت از اين طرح و فراهم كردن مقدمات اجراي آن مي كند، ما را به جواب بسياري از معماهاي پيچيده اين قضيه نزديك تر مي كند. آن گونه كه به نظر مي رسد، هدف اصلي ايالات متحده و جامعه اروپايي از پيگيري اصلاحات در خاورميانه و پافشاري نامعقول آن ها بر اين امر چيزي نخواهد بود جز تأمين منافع خود در اين منطقه ويژه جهان و در مرحله بعد حفظ امنيت و ثبات رژيم صهيونيستي و رفع نگراني اين رژيم غاصب. آن ها در اين امر سعي دارند با استفاده از نمونه هاي رسانه اي خود زمينه اجراي اين طرح را در منطقه و در ذهن ساكنان آن فراهم سازند.
اصولا از اواسط قرن پرهياهوي بيستم ميلادي كه جهان سرمايه داري(ليبراليسم) از يكسو و جهان كمونيستي (شوروي سابق) از سويي ديگر، هر يك به دنبال تحقق گلوباليسم (جهاني سازي) مطلوب خود بوده اند و از آن زمان و حتي سال هاي قبل تر نظر ويژه اي نسبت به منطقه استراتژيك خاورميانه داشته اند هر يك از دو بلوك شرق و غرب، دست يابي به اين نقطه از جهان را پيروزي حقيقي مي دانستند و به حق نيز اين چنين بود و چانه زني ها و تكاپوهاي بي امان اين دو ابرقدرت طي سال هاي متمادي تا اوايل دهه 90 ميلادي، خود مؤيد اين مطلب است پس از سقوط و فروپاشي قطب كمونيسم در اوايل اين دهه كه جهان غرب به ويژه ايالات متحده يك تاز عرصه جهاني شد، اين آمريكايي ها بودند كه با جديت هر چه تمام، خواستار تحقق جهاني سازي مدل غربي با اتاق فرمان آمريكايي در سطح كره خاكي شدند و در اين ميان براي خاورميانه طرح هاي ويژه اي در سرداشته و دارند و از هر فرصتي براي تحقق اهداف خود استفاده مي كنند.
ايالات متحده كه خودمحوري و منفعت طلبي از خصايص جدايي ناپذيرش محسوب مي شود، با تأكيد بر لزوم اجراي طرح خاورميانه بزرگ و با استراتژي برقراري اصلاحات فرمايشي در اين منطقه مي خواهد ضمن حفظ منافع خود، تهديدات بر سر راه سلطه خود در خاورميانه را برطرف كرده و به عنوان سياست اصولي خود، فضاي امنيتي براي رژيم غاصب اسراييل فراهم سازد و از طريق اجراي اصلاحات آمريكايي در منطقه، بتواند صلح هميشگي براي اسراييل فراهم آورد.
البته ناگفته نماند كه اسراييل با وجود اين فضاي امنيتي خواهد توانست با حمايت مادي و معنوي غرب، حاكم بر منطقه شود و تز استعماري خود مبني بر نيل تا فرات را جامه بپوشاند.
اصلاحاتي كه آمريكاييان در منطقه مسلمان نشين خاورميانه در پي آن هستند، چيزي جز استحاله مباني ديني و فرهنگي جهان اسلام و تغيير آن به فرهنگ ليبرال سرمايه داري نيست. حذف آيات جهادي از قرآن مسلمانان، حذف عنوان بسم الله الرحمن الرحيم از سخنراني ها و مراسم هاي كشورهاي اسلامي، حضور بي قيد و شرط بانوان در تمام عرصه هاي حاكميتي و اجتماعي اين كشورها، و تاكيد بر دموكراسي و آزادي غربي كه باحه گري جزو لاينفك آن است، اگرچه به نظر غربي ها و عده اي روشنفكرنماي مسلمان، اصلاحات عنوان دارد، ليكن اگر واقع بينانه به آن بنگريم چيزي جز ارتجاع آشكار از اصالت آزادي و عدالت طلبي واقعي نيست.
طرح اصلاحات غربي در خاورميانه كه شمه اي از آن توانست بلوك شرق را با مشكل روبه رو سازد و در نهايت به برچيده شدن اتحاد جماهير شوروي منجر شود، چنانچه به طور كامل در كشورهاي عربي- اسلامي منطقه اعمال شود، پس از گذشت يك نسل، چيزي به نام هويت ديني و اسلامي براي مردم جهان اسلام و شيخ نشين هاي عرب باقي نمي گذارد و اين بزرگ ترين خطر است. اصلاحاتي كه آمريكا مي خواست در ايران هم پياده شود، اما به دليل ساختار نظام ايران و چينش ساختار فكري و اعتقادي ملت ايران عمل نشد و با بن بست روبه رو گشت. اگر طرح خاورميانه بزرگ را حلقه كوچكي از سلسله طرح هاي جهاني سازي بدانيم، عنصر فرهنگ در آن مورد توجه جدي خواهد بود. فرهنگ و مذهب اسلامي در پروژه خاورميانه بزرگ و اصلاحات تحميل شده بر آن، يقينا دچار تغيير و تحولات شگرفي خواهد بود و ممكن است از لحاظ موضوع و يا محتواي كاملا دگرگون شود. به عبارت ديگر، در صورت تحقق اين طرح و برآورده شدن آرزوي بزرگ آمريكا در منطقه خاورميانه، از فرهنگ اسلامي كشورهاي اين منطقه چيزي جز يك سري عناوين اسلامي و ظواهر باقي نمانده و محتواي شريعت حاكم بر كشورها، به گونه اي غربي شده و اصالت خود را از دست مي دهد و در عوض زمينه براي گستاخي رژيم اشغالگر قدس كاملا مهيا مي شود و مسلمانان روز به روز ضعيف تر و حقيرتر مي شوند. البته آمريكايي ها خود بهتر از هر كس مي دانند كه اين اصلاحات نمي تواند به زور سرنيزه و با تحميل يكطرفانه در منطقه خاورميانه تحقق يابد و لذا مي كوشند تا به طور غيرمستقيم و پنهاني و با كمك لايه هاي تبليغاتي و فرهنگي، كشورهاي منطقه را متقاعد به پذيرش اصول اين اصلاحات و اجراي آن ها كنند و به همين دليل است كه مقامات آمريكايي از نارضايتي و خشم اعراب به دليل تلاش آمريكا براي تحميل اصلاحات مورد نظر خود به آنان مطلع شده و درصدد رفع آن برآمده اند.
سخنان ژنرال پاول، وزيرخارجه مستعفي ايالات متحده در اجلاس موسوم به «خاورميانه بزرگ» خود دليل بر اين مدعا است، در جايي كه وي با هدف آرام كردن اعراب و كنترل جريانات اعتراضي مي گويد: «مهم ترين چيز اين است كه اصلاحات از درون بجوشد، اصلاحات را نمي توان از بيرون تحميل كرد». سخنان سران غيرآمريكايي در اين اجلاس نيز قابل تأمل است. يوشكا فيشر، وزير امورخارجه آلمان نيز گفته است: «بسيار مهم است كه در كشورهاي عربي جامعه مدني به شكل سازمان هاي غيردولتي (NGO) و انجمن هاي گوناگوني كه به ابتكار شهروندان تأسيس شده باشند، رشد كند.
تأمل در سخنان اخير مقامات غربي اين نكته را بيش از پيش نمايان مي سازد كه كشورهاي غربي براي عملي سازي اصلاح اصلاحات مورد نظر خود در خاورميانه، نه از عامل سخت افزاري كه از عامل نرم افزاري بهره مي گيرند. فكر ايجاد NGOها و مؤسسات شهروندي كه در لابلاي سخنان غربي ها به گوش مي رسد، گواه آن است كه آنان با پيش كشيدن مطالبي چون جامعه مدني، حقوق شهروندي، دموكراسي، آزادي، حقوق بشر و... در پي آن هستند تا با كاري تدريجي و مستمر، زمينه تحول جوامع اسلامي و هويت غربي پيدا كردن آن ها را ادامه دهند و زمينه نيل به مقاصد شوم خود را فراهم كنند.
آن چه در اين جا مهم و قابل تأمل است، اين است كه كشورهاي عربي و اسلامي نبايد با طناب فرهنگ غربي به چاه ضلالت و بي هويتي بيفتند و بدون جهت و نابخردانه مسخ فرهنگ توخالي جهان غرب شوند. «نه» جهان اسلام و جهان عرب به خواست نامعقول و خطرناك جهان كفر و استكبار در اجراي طرح خاورميانه بزرگ، علاوه بر آن كه غربي ها را با ناكامي روبه رو مي سازد، آن ها را در تسريع روند جهاني سازي مطلوب خود با مشكل اساسي و جدي مواجه مي كند و چه بسا فكر غرب را در ايجاد جهان يكسان غرب زده خيالي ناممكن سازد. حفظ اصالت اسلامي و روحيه استكباري ستيزي و جهاد داروي مواجهه مسلمانان و اعراب در اين جنگ سرد تمام عيار ميان جهان اسلام و جهان الحاد خواهد بود.
شكست طرح خاورميانه بزرگ و آمريكا
حادثه 11 سپتامبر که عوامل آن از کشورهاي مورد حمايت آمريکا برخواسته بودند مشخص کرد که در حال حاضر کانون ضديت با آمريکا در 25 کشور خاورميانه اي قرار دارد اين باعث شتاب در تغيير 4 دهه سياست آمريکايي متکي بر حفظ وضع موجود در خاورميانه و خليج فارس، شد. طرح خاورميانه بزرگ نيز بخشي از استراتژي امنيت ملي آمريکا و اسرائيل و دکترين نو محافظه کاران براي مقابله با تروريسم واسلام گرايي و راديکاليسم در خاورميانه مطرح شد.
در همان ابتدا، افرادى نظير «ريچارد بوچر» سخنگوى وزارت امور خارجه آمريكا اعلام كردند همانگونه كه اجلاس هلسينكى و معاهده آن كه توسط چندين كشور امضا شد، به فروپاشى اتحاد جماهير شوروى انجاميد، طرح خاورميانه بزرگ نيز باعث فروپاشى دولت‌هاى خودكامه در منطقه خواهد شد و همگان شاهد رشد سريع دموكراسى در ميان كشورهاى خاورميانه و شمال آفريقا خواهند بود. سه هدف اصلى طرح آمريكا براى خاورميانه، عبارت بودند از مبارزه با راديکاليزم ، گسترش دموكراسى و برپايى حكومت‌هاى معتدل، ايجاد جامعه مدنى و دمکراسي و توسعه فرصت‌هاى اقتصادى.
راهكارهاي زيربراي محو راديکاليسم اسلامي وگرايش بسوي آمريکا پيشنهادگرديد:
1- منطقه به سوي دموكراسي و حكومت‌هاي منتخب و شايسته ترغيب شود.
2- جامعه اي فرهيخته در اين كشورها به وجود آيد.
3- فرصت‌هاي اقتصادي و ايجاد شغل توسعه يابد.
4- اشتغال و آموزش در اولويت قرار گيرند.
5- براي بهبود وضع مناطق فقير نشين تلاش شود.
براي تغيير ساختار قدرت، نهادهاي دمکراسي رسانه‌هاي گروهي، کانون‌هاي فکري و دانشگاهيان و ميانه رو‌ها مورد حمايت قرار مي گيرند. در اين راستا کارگاههاي آموزشي ،سمينارها و فعاليتهاي فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي زيادي تا کنون انجام گرفته است.