تاريخچه آموزش ضمن خدمت جهان و ايران

تاريخچه آموزش ضمن خدمت در جهان
آموزش ضمن خدمت سنتي و لزوم تجديد ساختار آموزشي كاركنان امري است كه عموماً با انقلاب صنعتي پا گرفت و پس از آن توسعه يافت.
مرتبه اصلي توجه به آموزش نيروي انساني از زمان موج پيشرفت هاي عظيم قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم شكل گرفت. اگرچه ريشه آن در دهه ها و قرون قبل يافت مي شود.
بررسي سير تحول سازمان ها در ممالك توسعه يافته نيز بر اين ادعا صحه مي گذارد كه رمز موفقيت اين سازمان ها، توجه ويژه به تحصيلات، بازآموزي و آموزش هاي تخصصي دومين كار بوده است.
بنابراين آموزش ضمن خدمت در قرن بيستم در بسياري از ممالك توسعه يافته شكل گرفته در نيمه دوم نهادينه گرديد.
آموزش ضمن خدمت كشور سوئد: كليه دوره هاي آموزش ضمن خدمت براي تقويت دست يابي به اهداف ملي و توسعه فعاليتهاي آموزش مدارس دشوار است. در اواخر قرن 19 به عنوان ابزاري جهت قانون مند كردن دروس و ساختار آموزشي طراحي كرده است.
از سال 1991 شهرداري ها به عنوان كارفرمايان معلمين كشور از اختيارات تام برخوردار گرديدن و طبق قوانين آموزشي كشور ملزم به تضمين برگذاري دوره هاي آموزش ضمن خدمت ويژه كادر آموزشي كشور مي باشند.
دولت با اختصاص بودجه اي به آژانس ملي آموزش به هدايت اين گونه فعاليت ها مبادرت مي نمايد.
شهرداري ها نيز از بودجه هاي خاصي جهت توسعه توانايي هاي كادر آموزشي برخوردار مي باشد.
بين سالهاي 1999 تا 2002 بالغ بر 70 هزار معلم (نيمي از كليه معلمان دوره هاي مختلف آموزشي) به استفاده از كامپيوتر به عنوان ابزار حرفه اي آموزشي مبادرت نمود.
در كشور انگلستان آموزش ضمن خدمت بطور جدي در اواسط قرن بيستم مورد توجه قرار گرفت اما قبل از آن و در قرن نوزدهم تشكيلاتي تحت عنوان «معلمين سازمان يافته» بوجود آمد ـكريم زاده، 1372) در سال 1994 براي اولين بار آموزش ضمن خدمت كاركنان بطور سازمان يافته در اين كشور مورد توجه قرار گرفت.
در كشور فرانسه، آموزش ضمن خدمت كاركنان در سال 1946 مورد توجه قرار گرفت در اين سال مؤسسه اي تحت عنوان «مؤسسه امور اداري» تشكيل شد. هدف اساسي اين مؤسسه، بهبود بخشيدن به خدمات دولتي و اصلاح كيفي آن بود.
در كشور ايالات متحده آمريكا، آموزش ضمن خدمت كاركنان از سال 1949 مورد توجه ويژه قرار گرفت. خصوصيات در نيمه دوم قرن بيستم از توسعه روزافزوني برخوردار گرديد. و به اين اعتبار در آموزش و پرورش در دهه ي 1960 بخش عظيمي از نيروي انساني تحت پوشش آموزشهاي ضمن خدمت قرار گرفتند. بهمين سان در بسياري ديگر از كشورهاي اروپايي و آسيايي، آموزش ضمن خدمت از دهة 1960 توسعه و گسترش يافت.
در چين آموزش ضمن تاريخ طولاني دارد. آموزشهاي مالي ضمن خدمت در چين از سال 1979 كه كميسيون اقتصادي دولت، مركز آموزش ملي پكن را تشكيل داد، شروع گرديد. اين آموزشها به منظور ارائه خدمات آموزشي به كاركنان مالي دولت انجام مي گرفت.
كنفرانسهاي فر ملي  در مورد آموزش ضمن خدمت
1- تشكيل كنفرانس موقعيت معلمين در سال 1967 در فرانسه
2- آغاز به كار كميتة آموزش معلمان در سال 1967 در فرانسه
3- اجلاس بين المللي آموزش معلمان در سال 1969 در آلمان
4- كنفرانس سياست معلم در سال 1974 در فرانسه
مروري بر آموزشهاي ضمن خدمت در ايران
«تاريخچه آموزش ضمن خدمت در ايران»
در كشور ايران نيز همانند بسياري از ممالك آموزش ضمن خدمت بصورت استاد – شاگردي از گذشته وجود داشته است ولي آموزش ضمن خدمت نيروي انساني به شيوه نوين و بصورت مؤسسه اي تا اواسط دهه 1310 مطرح نبوده است.
بر اساس اطلاعات موجود در سال 1314 در راه آهن مركزي تحت عنوان هنرستان فني راه آهن تاسيسات شد. سپس در سال 1318 آموزشگاهي در وزارت پست و تلگراف و تلفن آغاز به كار كرد. در سال 1327 برنامه هاي آموزشي كاركنان جزء طرحهاي دولت قرار گرفت و دوره هاي آموزشي چندي به اجرا درآمد.
وزارتخانه هاي مختلف با توجه به نيازهاي خود اقدام به اجراي دوره هاي آموزشي كاركنان در بخش دولت، قانون استخدام كشوري در سال 1345 وزارتخانه ها و مؤسسات دولتي را مكلف نمود تا با رعايت مقررات مذكور، ادامه و اجراي برنامه هاي آموزشي و يا كارآموزي مستخدمين خود را به تصويب سازمان امور اداري و استخدامي برسانند. (ابطحي 1368)
هر وزارتخانه، مؤسسات دولت يا خصوصي بايستي نيروي مورد نياز دستگاه و سازمان خود را تربيت و آموزش دهد. غالباً تحصيلات افرادي كه متقاضي استخدام يم باشند كاملاً با نيازهاي سازمان هاي استخدام كننده هماهنگي ندارد و هر سازماني بايستي نيروي كار مورد نياز خود را آماده نمايد. سازمان هاي دولتي در كشور ما جزو عمده مؤسسات استخدام كننده مي باشند و بايستي پيشرو آموزشهاي ضمن خدمت باشند. بسياري از علوم اداري و فني، مديريت و بازرگاني را مي توان توسط برنامه هاي آموزشي مدون به كاركنان استخدام شده ارائه داد و از آنان يك نيروي انساني قابل و با كفايتي به وجود آورد. با آموزش ضمن خدمت تمام سازمان ها مي بايست نيروي مورد نياز خود را براي مشاغل گوناگون و به نحو احسن تربيت نمايند (عادزاده 1973)
تاريخچه آموزش ضمن خدمت در وزارت آموزش و پرورش:
آغاز آموزشهاي ضمن خدمت بصورت منظم و منسجم در وزارت آموزش و پرورش از سال 1364 مي باشد در سال 1347 آموزش ضمن خدمت در اين وزارتخانه بر عهده انستيتو مديريت و برنامه ريزي آموزشي واگذار شد. هدف اصلي اين مؤسسه تحت پوشش قرار دادن كادر اداري و وزارت آموزش و پرورش بود و به اين ترتيب آموزشهاي مديريت براي مديران و رؤساي ادارات و مديران كل در اولويت قرار داشتند. عامل اصلي شكل گيري انستيتو مديريت و برنامه ريزي آموزشي منطقه اي شدن آموزش و پرورش در دهه 1340 بود.
تشكيلات دفتر آموزش ضمن خدمت: 1 واحد پژوهش و انتشارات 2 واحد برنامه ريزي 3 واحد اجراي كار آموزشي 4 واحد ارزشيابي