آموزش و پرورش در عصر جهانی شدن؛ چالش¬ها و راهبردهای مواجهه با آن

چکیده
پدیده جهانی‌شدن از بحث‌برانگیزترین مسایل روز جهان به‌شمار می‌رود. پدیده‌ای که در تصمیم‌گیری‌ها و فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی انسان‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای داشته و مرزهای جغرافیایی را به حداقل ممکن کاهش می‌دهد، منافع مردم و کشورها را بیش‌از پیش به‌هم تنیده ‌کرده و علاوه بر کالا وخدمات، افکار و دانش بشری را نیز آسانتر و بی‌حد و مرزتر از گذشته مبادله می‌کند.
پژوهش حاضر به‌روش کتابخانه‌ای و با استفاده از آرا و نظریات دانشمندان در زمینه آموزش و پرورش و جهانی شدن انجام شده است.
نتایج تحقیقات به‌دست آمده در مورد نحوة تأثیرگذاری «جهانی‌شدن» بر آموزش و پرورش ایران و عمده‌‌ترین چالش‌های احتمالی که نظام آموزش و پرورش ما در آینده با آن روبه‌رو است، نشان می‌دهد با اتخاد راهبردهای آموزشی مطلوب و مؤثر که در این مقاله به آن اشاره می‌شود، می‌توان بر چالش‌های پیش‌رو فایق آمد








مقدمه
امروزه، تقریباً تمام کسانی که به¬دنبال توسعه و اصلاحات هستند در همه جای دنیا از آموزش و پرورش شروع می¬کنند و رویکردهای برآمده از عصر جدید ارتباطات و فناوری¬ها در تعلیم و تربیت از جمله دیدگاه حداکثری مبتنی¬بر خود یادگیری و چگونگی یادگیری (فراشناخت)، یادگیری فرایندمدار و مستقل موجب حرکت تدریجی در باز تعریف مفاهیم اساسی تعلیم و تربیت شده است. علم، تدریس، معلم، شاگرد، محتوای درسی و مدرسه در حال احراز تعاریف جدید هستند. جهانی‌شدن موجب شده تا در بسیاری از موارد مرزهای سنتی آموزش و فناوری‌ها از بین رفته و نیازمند آن است که دوباره تعریف شود. برای مثال از بین رفتن مرز بین دولت‌های ملی و جامعة جهانی، بین فرهنگ ملی و خرده فرهنگ‌های تشکیل‌ دهندة آن، بین مدرسه و جامعة محلی، بین خانه و مدرسه، بین آموزش و کار، بین دنیای کار و مؤسسات یادگیری، بین آموزش رسمی و غیررسمی، بین برنامة درسی از قبل تنظیم شده و انتخاب‌های افراد، بین شاگرد و معلم، بین والدین و فرزندان آنها، بین انسان و ماشین و حتی بین رشته‌های مختلف، موجب شده تا چالش‌های عمده‌ای در آموزش ایجاد شود که به¬منظور برخورد با آنها و انطباق با تغییرات پیش¬آمده، برنامه‌ریزان و مربیان آموزشی بایستی گام‌هایی فوری و متهورانه برای تجدیدسازمان آموزشی در تمامی جنبه‌ها و ابعاد بردارند و بدیهی است که غفلت از این کار به¬معنی سلب مسؤولیت به نفع جهانی‌سازی و جریان متولی آن است. از مطالعه وضعیت موجود در آموزش و پرورش کشورمان می‌توان دریافت که در طول سالیان گذشته، تلاش موفقیت‌آمیزی برای شناسایی این چالش‌ها و مقابله با آنها به عمل نیامده و اگر هم کاری صورت گرفته جامع و کامل نبوده و نظام آموزشی کشور کماکان به روش سنتی خود اداره می¬گردد.
چالش¬های جهانی آموزش و پرورش در قرن بیست¬ویکم را می¬توان ناشی از دیدگاه¬های نو به کارکردهای آموزشی و پرورشی دانست. این دیدگاه¬ها قطعاً رویکردهای متفاوتی را به مشکلات آموزش و پرورش ایران و توانمندی¬های آن اضافه و موضوعات گوناگونی را مطرح می¬سازند. مباحثی که هم در میان پژوهشگران و اندیشمندان آموزش و پرورش در سطح دانشگاه¬ها و مراکز پژوهشی مطرح می¬باشد و هم نظر کارشناسان آموزش و پرورش، معلمان، والدین و جامعه را به خود معطوف ساخته است.
موضوعات و رویکردهای نوین، از تحولات علمی و فناوری¬های جدید، به¬ویژه IT  و  ITC نشأت می¬گیرند. در واقع همین تحولات زمینه را برای ظهور دیدگاه¬های نو هموار کرده و آنها را فراتر از مرزهای ملی، در چارچوبی جهانی مطرح می¬سازند. به علاوه آنها را از محدوده نخبگان و اندیشمندان جامعه خارج نموده و به صورت رویکردی اجتماعی مطرح ساخته و مسؤولیت¬ها و چالش¬های نوینی را فراسوی نظام¬های آموزش و پرورش ملی و از آن جمله ایران قرارمی¬دهند. در این مقاله تلاش شده است تا نحوة تأثیرگذاری «جهانی شدن» بر آموزش و پرورش ایران مشخص و عمده‌‌ترین چالش‌هایی که نظام آموزش ما در آینده با آن روبه¬رو خواهد شد، تبیین و سرانجام راهبردهای آموزشی لازم برای برخورد با این چالش‌ها نیز ارائه شوند.
 اهداف تحقیق
1- شناخت پدیده جهانی شدن و نکات مثبت و منفی آن؛
2- بررسی و شناخت تأثیر پدیده جهانی شدن بر آموزش و پرورش؛
3- شناخت عمده¬ترین چالش¬های نظام آموزش و پرورش ایران متأثر از پدیده جهانی شدن؛
4-ارائه راهبردهای مطلوب و مؤثر برای برخورد با این چالش‌ها.