بررسی رابطه توزیع تسهیلات بانکی با متغیر های عمده اقتصادی و اجتماعی بخش کشاورزی : مطالعه موردی استان

چکیده :
اعطای تسهیلات بانکی با نرخ ارزان به بخش کشاورزی ، باعث می شود کشاورزان در یک در یک محیط رقابتی سعی در بدست آوردن حداکثر درآمد انتقالی از طریق وامهای ارزان نمایند . پس از افزایش تقاضا برای وام های ارزان و محدودیت عرضه آنها ، پاسخگویی به همه تقاضاها از سوی منابع و موسسات مالی ممکن نبود ، لذا موجب به وجود آمدن مازاد تقاضا در بازار اعتبارات و تسهیلات بخش کشاورزی می شود که منابع بانکی و به ویژه بانک کشاورزی ،از یک نوع مکانیسم غیر قیمتی برای جیره بندی تقاضا استفاده می کنند . از اهداف این تحقیق ، بررسی رابطه توزیع اعتبارات کشاورزی با ویژگیهای عمده اقتصادی و اجتماعی کشاورزان دریافت کننده وام و بدون وام در منطقه مورد مطالعه است . در این مقاله ابتدا آمار و اطلاعات مورد نیاز از منابع آماری جمع آوری گردید و پس با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه حضوری با کشاورزان و با استفاده از مدل تربیت نوع اول با متغیر وابسته و محدود شده مقدار وام و روش رگراسیون خود تنظیم درونزا، اهداف و فرضیات تحقیق مورد بررسی وتجزیه و تحلیل قرار گرفت . نتایج حاصله نشان می دهد ، طی سالهای مورد مطالعه) (1367-1387 اعتبارات اعطایی به بخش کشاورزی همواره روند صعودی داشته و تسهیلات اعطایی بیشتر غیر تکلیفی و کوتاه مدت بوده است که این موضوع نشان دهنده جهت گیری بانکها در تامین هزینه های جاری است تا امور زیر بنایی و سرمایه گذاریهای بلند مدت . همچنین نتایج نشان می دهد که متغیر های بدهی ، میزان دارایی ، آموزشهای ترویجی ، فاصله زارع تا بانک و تعداد افراد خانوار زارع بردریافت وام و اعتبار موثر است .
طبقه بندی  Q10: JEL    

واژگان کلیدی : تسهیلات بانکی ، اعتبارات کشاورزی ، متغیرهای اقتصادی و اجتماعی
1- مقدمه :
بخش کشاورزی از یک طرف مواد غذایی و مایحتاج مورد نیاز جهت بقاء و ادامه حیات انسانها را فراهم می سازد و از طرف دیگر کشاورزی در اغلب کشورها  هنوز هم بیشترین سهم را در اشتغال و تولید ناخالص ملی دارد .(کوپاهی ،مجید ،1379 ) . یکی از مشکلات دولتها و کشورهای در حال توسعه به ویژه کشورهای آسیایی ، فقر روستایی و عقب ماندگی روستاها از نظر امکانات زندگی است . تقریباً نیمی از جمعیت جهان درنواحی روستایی کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند که زندگی بیشتر آنها از کشاورزی و فعالیتهای وابسته به آن تامین می شود .( پزشک را دو دیگران ، 1380 ).
توسعه روستایی جز در نتیجه توسعه کشاورزی امکان پذیر نخواهد بود و شاید بتوان توسعه بخش کشاورزی را پیش شرط توسعه اقتصادی دانست . در یک تقسیم بندی کلی ، کشاورزی مدرن یا پیشرفته در مقابل کشاورزی سنتی یا معشیتی قرار دارد . خصوصیات اساسی کشاورزی مدرن ، بکارگیری سرمایه و جانشین شدن آن بجای نیروی کار است . از مشخصه های عمده کشاورزی سنتی نیز کمبود سرمایه است . کشورهای که متکی به کشاورزی سنتی باشد ، به ناچار فقیر خواهد بود و به دلیل همین فقر قسمت اعظم درآمدش را نیز صرف تهیه مواد غذایی از خارج خواهد کرد . (شولتز ،1367).
این موضوع که چگونه می توان کشاورزی سنتی که وجه مشخصه آن کمی تولید است را به یک بخش مولدتبد کرد تا حدود زیادی به سرمایه گذاری در بخش کشاورزی مربوط است . کشاورزی می تواند موتوری قوی برای رشد باشد و برای دست یابی به چنین موتوری باید در بخش کشاورزی سرمایه گذاری کرد .
پاین بودن بهره وری در بخش کشاورزی کشورهای در حال توسعه به پایین بودن سطح تکنولوژی سازگار و عدم سرمایه کافی برای سرمایه گذاری در تولید مربوط است . به عبارت دیگر مهمترین عامل سرمایه گذاری در بخش کشاورزی کشورهای در حال توسعه ،کمبود سرمایه و اعتبار می باشد (کرمی کالوس ،1379) . اعتبار ، انتقال موقتی قدرت خرید از یک شخصی حقیقی یا حقوقی به شخص دیگری است که مدیریت ، کارایی و توانایی انجام یک فعالیت اقتصادی را دارد ولی فاقد سرمایه است . سیاستگزاران به منظور کمک و سرعت بخشیدن در امر انتقال کشاورزی ، سیاست اعتبارات ارزان را مدنظر قرار داده و تجویز می نمایند .اعتبارات و موسسات اعتباری یک ابزار مهم و ضروری در جهت ایجاد تسهیلات لازم به منظور دسترسی به تکنولوژی مناسب و سرمایه گذاری در بخش کشاورزی و بهبود سطح زندگی کشاورزی به شمار می رود . منابع تامین اعتبارات کشاورزی ، منابع غیر رسمی و منابع رسمی را شامل می شود . بررسیهای موردی که در سالهای پس از انقلاب اسلامی در کشور ایران انجام شده است ، نتایج متفاوتی در مورد سهم هر یک از بخشهای رسمی و غیر رسمی در بازار مالی روستایی کشور را نشان می دهد . بر اساس تحقیقات صورت گرفته بیش از سه چهارم از تسهیلات دریافت شده به وسیله روستائیان و کشاورزان از سوی نهادهای رسمی عرضه اعتبار اعطاء گردیده است . این به معنای آن است که منابع رسمی در بازار مالی روستایی کشور ، بخش غالب است و این بخش با وجود محدودیتهای مختلف ، توانسته است قسمت اعظم نیازهای بخش روستایی و کشاورزی کشور را تامین نماید . (عرب مازارباع ،1378 ).