(قاچاق و عناصر آن)

فهرست
عنوان                                            صفحه
بخش اول – کلیات    10
فصل اول: تعاریف    10
مبحث اول – تعریف لغوی قاچاق    10
بحث دوم – تعریف قانونی قاچاق    10
گفتار اول: تعریف قاچاق در قانون انحصار تجارت خارجی    11
گفتار دوم: تعریف قاچاق در قانون مجازات مرتکبین قاچاق    11
گفتار سوم: تعریف قاچاق بر اساس قانون امور گمرکی    12
گفتار چهارم: تعریف قاچاق توسط اشخاص حقوقی    13
فصل دوم: انواع قاچاق    14
مبحث اول: انواع قاچاق از نظر تعریف    14
مبحث دوم: انواع مختلف قاچاق    15
گفتار اول: قاچاق ارز    15
گفتار دوم: قاچاق کالای گمرکی و تجاری    17
گفتار سوم: قاچاق سلاح و مهمات    19
گفتار چهارم: قاچاق آثار ملی و عتیقه جات    21
گفتار پنجم: قاچاق مواد افیونی و مخدر    23
گفتار ششم: قاچاق اشخاص    24
فصل سوم: عناصر و ارکان جرم قاچاق    26
مبحث اول: عناصر عمومی    26
مبحث دوم: عنصر مادی    27
گفتار اول: سیر تکاملی جرم تا عنصر مادی    28
گفتار دوم: تهیه مقدمات ارتکاب جرم    29
گفتار سوم: جرم تام    29
بحث سوم: عنصر معنوی    31
بخش دوم    32
فصل اول: شناخت شیوه های مهم ارتکاب به جرم قاچاق    33
مبحث دوم: انواع ورود کالای قاچاق به داخل کشور    35
گفتار اول: کالای وارده از طریق دریا    35
گفتار دوم: کالای وارده از طریق هوا    36
گفتار سوم: کالای وارده از طریق خشکی    37
گفتار چهارم: کالای وارده توسط مسافر    38
فصل دوم: اثرات منفی قاچاق در جامعه    39
مبحث اول: اثرات منفی قاچاق بر اقتصاد کشور    39
گفتار اول: آثار قاچاق بر سیاستهای اجرایی دولت    40
گفتار دوم: آثار منفی قاچاق بر سیاستهای بازرگانی    42
گفتار سوم: آثار منفی قاچاق بر درآمدهای عمومی دولت    42
گفتار چهارم: آثار منفی قاچاق بر سلامت جامعه و مصرف کنندگان    43
مبحث دوم: آثار فرهنگی و اجتماعی قاچاق    43
گفتار اول: تهاجم فرهنگی    44
گفتار دوم: غارت هویت فرهنگی    45
گفتار سوم: بحران در کانون خانواده    46
گفتار چهارم: تضعیف فرهنگ کار    47
فصل سوم: علل گرایش به قاچاق و روشهای مناسب برای مقابله به آن    48
مبحث اول: شناسایی علل گرایش به قاچاق برای مقابله با آن    48
مبحث دوم: شناسایی روشهای مناسب برای مقابله عملی با قاچاق    52
بخش سوم: صلاحیت سازمانهای رسیدگی کننده    56
فصل اول: سازمانهای رسیدگی کننده به جرم قاچاق    56
مبحث اول: سازمانهای غیرقضایی    56
گفتار اول: سازمانهای شاکی    57
مبحث دوم: مراجع قضایی    58
گفتار اول: محاکم قضایی (دادگاههای انقلاب و یا عمومی)    59
گفتار دوم: سازمان تعزیرات حکومتی    60
فصل دوم: تکلیف کالای مکشوفه    62
مبحث اول: چگونگی تعیین تکلیف کالاهای قاچاق مکشوفه    62
مبحث دوم: آثار تعقیب قضایی نسبت به سازمان کاشف    64
گفتار اول: حق الکشف سازمان کاشف    66
گفتار دوم: حق الکشف مأموران    68
فصل سوم: راه حل های پیشنهادی برای مبارزه با قاچاق    68
بخش اول – کلیات
فصل اول تعاریف
مبحث اول: تعریف لغوی قاچاق
قاچاق واژه ای ترکی و از لحاظ لغوی به معنای «کاری که پنهانی و با تردستی انجام شود» می باشد. در ترمینولوژی حقوقی، قاچاق این گونه معرفی شده است  قاچاق در معانی ذیل به کار می رود:
1-حمل و نقل کالا از نقطه ای به نقطه ای (خواه دو نقطه مزبور در داخل کشور باشد «قاچاق داخلی» خواه یک نقطه در داخله و یک نقطه در خارجه باشد که آنرا «قاچاق خارجی» می گویند) برخلاف مقررات مربوط به حمل و نقل به طوریکه این عمل ناقض ممنوعیت یا محدودیتی باشد که قانوناً مقرر شده است.
مبحث دوم: تعریف قانونی قاچاق
گفتار اول: تعریف قاچاق در قانون انحصار تجارت خارجی
بند الف از ماده (11) قانون فوق «قاچاق» را چنین تعریف نموده است: «کلیه اجناسی که بر خلاف مقررات این قانون وارد مملکت می شود قاچاق محسوب و به نفع دولت ضبط و فروخته می شود و مرتکبین به حبس از 6 ماه الی یکسال محکوم خواهند شد.»
یکی از این مقررات، انحصار تجارت خارجی برای دولت است که مقرر شده:
تجارت خارجی ایران در انحصار دولت بوده و حق صادر کردن و وارد کردن کلیه محصولات طبیعی و صنعتی و تعیین میزان و شرایط ورود و صدور آنها در حدود مقررات این قانون به دولت واگذار می شود» و در (2) آن ورود هر نوع محصولات طبیعی و یا صنعتی خارجی به ایران به استثنای موارد معینه، مشروط به شرط حتمی صدور محصولات طبیعی و یا صنعتی ایرانی و با مراعات مقررات قانونی مربوطه گردیده و دولت مجاز است حق وارد کردن محصولات خارجی که خود نمی خواهد مستقیماً عهده دار شود به شرط معینه و در تحت مقررات مخصوص مانند اخذ مجوز از وزارت بازرگانی یا سایر مقامات ذی صلاح قانونی، به اشخاص یا موسسات مختلف تجاری واگذار نماید.
گفتار دوم: قانون مجازات مرتکبین قاچاق
قانونگذار در موارد (5-1) قانون بدون تعریف جرم قاچاق و با طبقه بندی این جرم در دو گروه عمده 1-اموال موضوع درآمد دولت 2-اموال ممنوع الصدور و ممنوع الورود و کالای انحصاری، مبادرت به تعیین مجازات برای مباشر مستقیم جرم، شریک، معاون، حامل و شروع به جرم قاچاق نموده و در ماده (45) آن گروه دوم متعلق جرم قاچاق را چنین تعریف نموده است: «مقصود از قاچاق اسلحه وارد کردن به مملکت و یا صادر کردن از آن یا خرید و فروش یا حمل و نقل و یا مخفی کردن و یا نگاه داشتن آن است در داخل مملکت. مقصود از قاچاق اشیای ممنوع الورود یا ممنوع الصدور، وارد کردن اشیای ممنوع الورود است به خاک ایران در هر نقطه از مملکت که اشیای مزبور کشف شود و خارج کردن اشیای ممنوع الصدور و یا تسلیم آن است به متصدی حمل و نقل و یا هر شخص دیگری برای خارج کردن و یا هر نوع اقدام دیگری برای خارج کردن از مملکت»
گفتار سوم:
تعریف قاچاق بر اساس قانون امور گمرکی:
م (29) قانون امور گمرکی در (11) بند مواردی از قاچاق را احصاء و در بند (1) آن مبادرت به تعریفی می نماید که نسبت به سایر بندها اهمیت خاصی دارد و مقرر می کند: وارد کردن کالا به کشور یا خارج کردن کالا از کشور به ترتیب غیرمجاز مگر آنکه کالای مزبور در موقع ورود یا صدور ممنوع یا غیرمجاز یا مشروط نبوده و از حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض بخشوده باشد. این بند از یک اقدام که عبارتست از فعل مثبت مادی – در مقابل ترک فعل – که بوسیله افراد انجام می شود صحبت می کند بنحوی که در این بند عمل وارد کردن یا خارج کردن خود پیکره جرم قاچاق محسوب می شود، اعم از اینکه اقدام، نوعی عمل ساده باشد یا مرکب یعنی بوسیله انواع عملیات متقلبانه.
گفتار چهارم – تعریف قاچاق توسط اشخاص حقوقی
اداره حقوقی وزارت دادگستری قاچاق را چنین تعریف می نماید:
غیر از آنچه در ماده یک قانون اصلاح ماده یک قانون مجازات مرتکبین قاچاق مصوب 9/11/1373 آمده و کالاهای موضوع درآمد دولت و ممنوع الصدور و ممنوع الورود را در بر می گیرد، تعریف دیگری از قاچاق نشده است و بطور خلاصه، قاچاق عبارتست از وارد کردن یا صادر کردن کالا بر خلاف قوانین و مقررات جاریه و یا اقدامی که قانوناً در حکم قاچاق محسوب شده است».
ت: تعریف قاچاق بر اساس کنوانسیون (1977)
اصطلاح «قاچاق» عبارتست از تقلب گمرکی که شامل گذراندن مخفیانه کالا به هر طریقی از مرزهای گمرکی می باشد که بدان وسیله شخص موجب اغفال گمرک و فرار از پرداخت تمام یا بخشی از مالیات ها و عوارض مربوط به ورود یا صدور شده یا اجرای ممنوعیت ها و محدودیت های موضوع قانون امور گمرکی را نادیده گرفته و یا منافعی مغایر با قانون امور گمرکی به دست آورد.
عناصر تعریف عبارتند از:
1-تقلب گمرکی که خود ناشی از تخلف گمرکی یعنی هر نوع نقض و یا شروع و اقدام به نقض قانون امور گمرکی است.
2-گذرانیدن مخفیانه کالا از مرزهای گمرکی، تعریفی که در بند (1) ماده (29) قانون امور گمرکی آمده است.
3-فرار از تمام یا بخشی از مالیات ها و عوارض مربوط به ورود یا صدور کالا.
4-نقض مقررات قانونی ممنوعیت ها یا محدودیت ها.
5-کسب منافعی مغایر با قانون گامور گمرکی، نظیر استردادهای متقلبانه.
فصل دوم: انواع قاچاق
مبحث اول: انواع قاچاق از نظر تعریف
قاچاق به عناوین مختلف دسته بندی می شود، قاچاق را می توان به قاچاق داخلی و خارجی تقسیم نمود. در این تقسیم بندی مبدأ و مقصد محموله قاچاق را درنظر گرفته و چنانچه این دو نقطه در یک کشور باشند قاچاق داخلی و در غیر این صورت قاچاق خارجی محسوب می شود. با لحاظ عوارض تعلق گرفته به کالا، قاچاق را می توان به قاچاق عوارض گمرکی و قاچاق عوارض بلدی تقسیم نمود. صدور و ورود کالاهای مجاز بدون دادن عوارض گمرکی، و حمل و نقل کالا در داخل کشور بدون دادن عوارض بلدی قاچاق و عوارض بلدی نامیده می شود. با توجه به ممنوعه بودن و نبودن کالاهای قاچاق، این جرم قابل تقسیم به قاچاق کالاهای ممنوعه و قاچاق کالاهای مجاز یا غیرمجاز تقسیم می شود. اینک به شرح مختصر انواع قاچاق می پردازیم.