تعريف بيمه، اركان و اصطلاحات مهم آن

مبحث اول
تعريف بيمه، اركان و اصطلاحات مهم آن
در اين مبحث پس از تعريف بيمه، به ذكر مهمترين اركان و اصطلاحات آن كه همچنين داراي بيشترين كاربرد در اين صنعت مي باشند پرداخته و توضيح مختصري در مورد هر كدام از آنها ارائه خواهيم نمود.                                            

                             گفتار اول                         
                                              تعاريف
در اينجا سعي خواهيم كرد از ميان تعاريف مختلفي كه از سوي انديشمندان هر رشته اعم از ادبيات، حقوق، اقتصاد، بازرگاني، آمار و... در مورد بيمه ارائه شده است، به اجمال بيمه را از منظر لغت، قانون و فن و تكنيك بيمه تعريف كرده و معنايي كلي از آن را به خواننده منتقل كنيم.
                                           
بند اول
تعريف لغوي بيمه
در فرهنگ معين آمده است كه «بيمه»  (Insurance)  از كلمة «بيما» و از زبان هندي گرفته شده است و برخي نيز بر اين نظرند كه «بيمه» كلمه‌اي است فارسي از ريشه «بيم» و به معني «ترس و گريز» .
تعريف فرهنگستان ايران نيز از اين واژه بدين ترتيب مي‌باشد: «عملي است كه اشخاص با پرداخت پولي، مسئوليت كالا يا سرمايه يا جان خود را به عهده ديگري مي‌گذارند و بيمه‌كننده در هنگام زيان وي بايد مقدار زيان را بپردازد.»

بند دوم
تعريف قانوني بيمه
ماده يك قانون بيمه ايران مصوب ارديبهشت ماه 1316 عقد بيمه را چنين تعريف مي‌كند:
«بيمه عقدي است كه به موجب آن يك طرف تعهد مي‌كند در ازاي پرداخت وجه يا وجوهي ازسوي طرف ديگر در صورت وقوع يا بروز حادثه، خسارت وارده بر او را جبران نموده يا وجه معيني بپردازد. متعهد را بيمه‌گر، طرف تعهد را بيمه‌گذار، وجهي را كه بيمه‌گذار به بيمه‌گر مي‌پردازد حق بيمه و آنچه را كه بيمه مي‌شود موضوع بيمه نامند. » كه البته اين تعريف خالي از ايراد نمي‌باشد.
لذا در اينجا به تعريف بيمه از زبان حقوق فرانسه مي‌پردازيم كه ايرادات كمتري دارد:
«بيمه عبارت است از آنچنان عملي كه طي آن بيمه‌گذار با پرداخت حق بيمه به بيمه‌گر كه يك سلسله خطرات را قبول مي‌كند و براساس علم آمار خسارت ناشي از آنها را جبران مي‌نمايد تعهدي به نفع خود يا براي ثالث تحصيل مي‌كند. با اين تعهد در صورت وقوع خطر موضوع قرارداد از طرف بيمه‌گر انجام مي‌شود.»

بند سوم
تعريف فني بيمه
درست است كه پيوند ميان بيمه‌گران و بيمه‌گذاران با بستن قرارداد يا پيمان بيمه (عقد بيمه) ايجاد مي‌شود، ولي بايد توجه داشت كه بيمه تنها يك رابطة حقوقي ميان اين دو طرف نيست. بلكه تحقق اين پيوند حقوقي پيرو ضابطه‌ها و ساخت‌وكارهاي فني (موازين آماري و حساب احتمال‌ها) و در گرو تحقق مشاركت گروهي و همكاري شمار زيادي از اشخاص در معرض خطر است.  و اين امر مستلزم وجود يك مؤسسه سازمان‌يافته بر مباني علمي است كه تكنيك ويژه‌اي رامي طلبد. اين همان است كه حدود صدسال قبل توسط يك مؤلف در فرمولي مشهور بيان شد كه: «بيمه عبارت است از جبران آثار حادثه بر دارائي فرد از طريق مشاركتي كه براساس قوانين آمار، سازمان يافته است.»
از آن زمان به بعد پيوسته اين نقش خاص بيمه‌گر، مبني بر توزيع حق بيمه‌هاي جمع شده از گروه كثير بيمه‌گذاران، بين آن عده كه در معرض حادثه قرار گرفته‌اند، يادآوري شده است. بنابراين مشخص شد كه عمليات بيمه‌گري و معامله‌هاي بيمه‌اي، ظرافت و پيچيدگي ويژه‌اي دارند كه اجراي آنها مستلزم بهره‌گيري بهينه از دانش رياضي (آمار و محاسبه‌هاي فني)، دانش حقوقي (اصول قراردادها)، دانش مالي و اقتصادي (اصول نگهداري حق بيمه‌ها و سرمايه‌گذاري اندوخته‌ها)، دانش بازاريابي، بازرگاني و دانش مديريت است.

گفتار دوم
اركان و  اصطلاحات مهم بيمه
در اين گفتار از ميان اصطلاحات و واژگان اختصاصي بيمه به تعدادي از مهمترين و پركاربردترين آنها در اين صنعت، كه اتفاقا در بيمه هواپيما نيز به وفور مورد استفاده قرار خواهند گرفت اشاره داشته و به شرح مختصري از هر يك اكتفا مي كنيم.